Mensen hebben te weinig invloed op het reilen en zeilen van hun woningcorporaties, zorginstellingen en onderwijsorganisaties. Huurders, patiënten, leerlingen en hun ouders zijn dan wel niet de formele maar wel de morele eigenaar van deze organisaties. Dat moet zichtbaar worden gemaakt door mensen meer zeggenschap te geven over de instellingen die hun leven op de belangrijke gebieden van wonen, zorg en scholing bepalen. Dat stelt de Raad voor het openbaar bestuur (Rob) in zijn advies Democratie is méér dan politiek alleen. Burgers aan het roer in hun leefwereld dat vandaag is uitgebracht.
De raad stelt vast dat zeker op lokaal niveau veel gemeenten experimenteren met nieuwe democratievormen, waarbij mensen direct invloed kunnen uitoefenen op belangrijke beslissingen in hun wijk of straat. In verschillende gemeenten wordt gewerkt met samenlevingsagenda’s, burgerjury’s, buurtbudgetten en maatschappelijke akkoorden in plaats van coalitieakkoorden. Woningcorporaties, zorginstellingen en onderwijsorganisaties blijven achter bij die ontwikkeling.
De verantwoordelijkheid voor de domeinen zorg, onderwijs en wonen is de laatste decennia verschoven van overheidsorganisaties die publieke en politieke verantwoording afleggen, naar maatschappelijke organisaties. Die zijn hun patiënten, huurders en leerlingen en hun ouders vooral als afnemer van een dienst gaan benaderen. Ten onrechte betoogt de ROB.
De raad wil met dit advies bijdragen aan het maatschappelijk debat over democratie die méér is dan alleen politieke democratie. Het is het laatste advies dat verschijnt onder voorzitter Jacques Wallage (zie foto). Hij neemt 29 juni na acht jaar afscheid van de Raad voor het openbaar bestuur. Zijn pleidooi voor verdere democratisering van politiek en samenleving was in die periode een constante in de adviezen van de Raad voor het openbaar bestuur.