Iedere stem gehoord

‘Bij burgerberaden gaan de deelnemers met elkaar in gesprek, waarna ze met adviezen aan de politiek komen. Het gaat vaak over de fysieke leefomgeving. Inclusie, waaronder meertaligheid, is een voorwaarde voor de legitimiteit ervan,’ verduidelijkt Juliet van Viersen, onder­zoeker aan de Haagse Hogeschool; ze is communicatiewetenschapper met speciale belangstelling voor meer­taligheid. ‘In de grote steden is een burgerberaad per definitie meertalig; momenteel worden er experimenten uitgevoerd om taalverschillen te overbruggen en te zorgen dat iedereen gelijkwaardig kan deelnemen. Dat kan door teksten te vertalen, de inzet van tolken of het gebruiken van een gemeenschappelijke taal (lingua franca), meestal Engels. Wij doen onderzoek naar al die middelen en het effect ervan op inclusie.’ Taal is heel belangrijk, het is niet alleen een manier van communiceren, maar heeft ook effect op de manier waarop we de wereld zien, de manier waarop we beslissingen nemen en is gebonden aan cultuur en identiteit. Het kiezen voor een specifiek middel is dus complex en niet one size fits all.’

Van Viersen: ‘Bij het gebruik van een andere dan de eigen taal moeten mensen goed luisteren; het gesprek kan daardoor beter worden. Daar staat tegenover dat mensen wel in staat moeten zijn om complexe onderwerpen in het Engels te bespreken, het gaat om iets anders dan een kop koffie bestellen. Mensen kunnen zich in een burgerberaad over een complex onderwerp geremd voelen om iets in te brengen in een gesprek. Daarnaast betekent een gemeen­schappelijke taal spreken niet dat je elkaar volledig begrijpt. Niet-moedertaal­sprekers (bijvoorbeeld van het Engels) vangen niet alle nuances van de taal op en kunnen ze ook niet allemaal uitdrukken. Nuances kunnen echter cruciaal zijn voor het begrijpen van een boodschap: er kunnen makkelijk misverstanden ontstaan.’

Ze gaat verder: ‘Gemeenten doen echt moeite om mensen met verschillende taalachtergronden bij het burgerberaad te betrekken, ook al is de inzet van bijvoorbeeld tolken erg kostbaar. Dat wordt door de deelnemers ook erg gewaardeerd, bleek uit de gesprekken met een aantal deelnemers aan het eerste burgerberaad dat we onderzoeken.’