Mensen die tegelijk problemen hebben met zaken als financiën, huisvesting, gezondheid, verblijfsrecht en onderwijs, hebben te kampen met multiproblematiek. De vraag is, ook voor professionele hulpverleners: waar te beginnen met het vinden van een oplossing?
‘Professionals voor Maatwerk Multiproblematiek’ (PMM) is opgezet voor domeinoverstijgende problemen waarbij soms het gevaar dreigt dat instanties naar elkaar wijzen omdat niemand zich verantwoordelijk voelt. Gedeeld eigenaarschap is de enige manier om dit vorm te geven.
PMM is er gekomen op initiatief van de ministeries van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Justitie en Veiligheid, Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Sociale Zaken en Werkgelegenheid en Volksgezondheid, Welzijn en Sport. ‘Deze netwerkaanpak of hulpstructuur is ontstaan als bottom-up-initiatief van een aantal ambtenaren die de praktijk en de professionals meer podium wilden geven,’ vertelt Marjan Jellema, manager PMM. ‘De ministeries hebben ons de ruimte gegeven, we hebben in 2018 bij gemeenten en bij landelijke uitvoeringsorganisaties uitgevraagd wat zij van het rijk nodig hebben en zijn in 2019 begonnen als programma. Inmiddels is PMM een vast onderdeel en zijn we definitief geborgd binnen het rijk.’
Het doel van PMM is het versterken van de positie van professionals. In het bijzonder als zij vastlopen bij het helpen van inwoners die in de knel zitten. PMM biedt een ingang bij zes ministeries (behalve de vijf genoemde doet ook Financiën mee) en zestien landelijke uitvoerders. Daarnaast doen 63 gemeenten bestuurlijk mee en maken ook andere gemeenten gebruik van PMM.
Jellema roept ze op om een stapje verder te gaan en ook bestuurlijk mee te doen: ‘Het is gratis! Door mee te doen geef je je professionals een steuntje in de rug, ze kunnen dan ook gebruikmaken van ons maatwerkregister. En niet onbelangrijk: hoe meer gemeenten, des te overtuigender kunnen gemeenten, rijk en landelijke uitvoerders samen tot verbetervoorstellen komen.’
Soms ook kan een gesprek met een van de partijen al behulpzaam zijn. Vorig jaar waren er in totaal iets meer dan honderd zaken waar PMM zich over heeft gebogen, zo blijkt uit de jaarrapportage die eind mei naar de Tweede Kamer is gegaan. Daarnaast zijn er andere activiteiten, zoals de masterclasse Ruimte binnen wet- en regelgeving. Het leren en agenderen is een belangrijke tak van PMM. We zorgen ervoor dat signalen over knelpunten worden teruggelegd in de organisatie die erover gaat.
Jellema: ‘Elk halfjaar komt een onafhankelijk onderzoeker langs, om te kijken wat ermee is gedaan en, als er niets is gebeurd, waarom dat zo is. Belangrijke knelpunten bespreken we met een stuurgroep, waarin vertegenwoordigers zitten van alle aangesloten ministeries en andere partijen, zoals de VNG. We krijgen van de professionals terug dat er een zeker gezag uitgaat van ons loket, waardoor zij zich sterker voelen staan door onze antwoorden en adviezen.’
Onmacht
Bij multiproblematiek is er sprake van een wirwar aan problemen. Het grootste probleem is vaak de financiën, gevolgd door huisvesting en gezondheid (zowel psychisch als fysiek). Opvallend is dat de problemen lijken te verschuiven. ‘We krijgen van de professionals het signaal dat wonen vaker het grootste probleem aan het worden is,’ zegt Jellema. ‘Geen huisvesting vinden wordt een groter probleem dan een tekort aan inkomen. Het is vaak een hele klus om erachter te komen wat er precies aan de hand is. Wij proberen de problemen te ontrafelen door te kijken naar waar het mee is begonnen. En vooral: aan welke knop moet je als eerste draaien om tot een oplossing te komen?’
Als je dan aan een oplossing gaat werken, blijkt dat multiproblematiek ontzettend divers is met een veelheid aan verschillende oorzaken. Jellema: ‘Professionals die de problemen willen aanpakken lopen vast doordat organisaties elkaar niet goed weten te vinden en ook de enorme verkokering hindert de samenwerking. Informatie is soms onjuist of onvolledig en wet- en regelgeving – vooral de interpretatieverschillen daarvan – kan een oplossing belemmeren. Denk aan de vraag welke regeling in een bepaalde situatie eigenlijk van toepassing is. De onderzoekers van de jaarrapportage concluderen dat er een mismatch is tussen de complexiteit en wat je nog van professionals mag verwachten en ook dat een hulpstructuur als PMM daarom nodig is.’
*Dit is het eerste deel van een artikel uit PD 51: Samen werken aan beter NL
Lees hier verder
Beeld: Shutterstock
