‘Met een goed gesprek trek je samen de boel vlot’

Tekst Maurits van den Toorn
Beeld Hilbert Krane

Het rijksbrede programma Grenzeloos Samenwerken is het programma voor ‘opgavegericht samenwerken’ en ambtelijk vakmanschap. Ellen Viergever, programmaleider Grenzeloos Samenwerken/Ambtelijk Vakmanschap bij het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, formuleert het pakkender: ‘Het programma steunt en stut ambtenaren in hoe ze samenwerken en de ontwikkeling van ambtelijk vakmanschap.’

Beide onderwerpen staan sterk in de belangstelling, het vakmanschap is zelfs terechtgekomen in het regeerprogramma: ‘Er wordt een stevige impuls gegeven aan ambtelijk vakmanschap, onder meer door te investeren in een verplichte opleiding voor elke ambtenaar,’ zegt Ellen Viergever. Waarom staan de rol en positie van de ambtenaar zo in de belangstelling?

Luisteren

Ambtenaren staan voor grote opgaven die niet altijd vanuit de eigen departementale kolom kunnen worden opgelost. Daarvoor is samenwerking nodig, met andere departementen en ook met andere organisaties en betrokkenen vanuit de samenleving. Samenwerking buiten de eigen organisatie is soms lastig. Het betekent onder meer dat je goed naar elkaar moet luisteren om te leren wat ieders “taal” is. Wat wordt er precies bedoeld met wat er wordt gezegd? Viergever: ‘Naast je inhoudelijke of vakkennis heb je ook vaardigheden nodig voor dergelijke processen.’

Het is van groot belang om de mensen op wie het beleid betrekking heeft vanaf het begin bij het proces mee te nemen. ‘Bij het stikstofbeleid betrek je de boeren, bij de hersteloperatie van de toeslagen betrek je gedupeerden,’ zegt Viergever. ‘En omdat beleid doorwerkt naar komende generaties betrek je jongeren. Wij richten ons erop te luisteren, de verschillende belangen op tafel te krijgen en in te springen op wat nodig is. Die gesprekken met ervaringsdeskundigen leiden vaak tot oplossingsrichtingen die anders zijn dan wij met onze expertise hadden bedacht.’

Op maat

Om deze vaardigheden te ontwikkelen of aan te scherpen heeft het ongeveer 4 jaar bestaande rijksbrede programma Grenzeloos Samenwerken een aantal “interventies” beschikbaar. Viergever: ‘Wij worden vaak benaderd, er lopen trajecten op veel ministeries. Wij zijn niet van de inhoud, maar van het proces en de werkwijze: wij brengen mensen bij elkaar en leren hoe je op een goede manier met elkaar kunt samenwerken.’

De ervaring heeft geleerd dat er culturele verschillen zijn tussen organisaties, ook tussen departementen. Elk departement kijkt vanuit de eigen rol, Financiën vanuit het geld, BZK vanuit een coördinerende positie. ‘Dat is logisch en zeker niet verkeerd,’ zegt Viergever, ‘maar door met elkaar in gesprek te gaan krijg je begrip voor elkaars rol. Zet partijen bij elkaar en kijk vanuit verschillende richtingen naar de casuïstiek. Als je elkaar snapt, kom je verder.’

Grenzeloos Samenwerken is er om partijen bij elkaar te brengen en werkt op maat, naar gelang de wensen: ‘Soms zijn we er alleen aan het begin van een proces of geven we een workshop, maar we doen ook aan langere begeleiding. We stappen altijd in de bestaande werkpraktijk en gaan samen met organisatieonderdelen aan de slag.’

Ambtelijk vakmanschap, tegenspraak en activisme. Thema’s die vrijwel dagelijks onderwerp van gesprek zijn in de media en aan de bestuurstafels van overheidsorganisaties. Van de Koning tot de premier en prominente Kamerleden: uit alle lagen van ons staatsbestel klinkt inmiddels ook de roep om een structureel opleidingsaanbod voor het ontwikkelen en aanscherpen van het vakmanschap van ambtenaren. Wilt u ook uw ambtelijk vakmanschap ontwikkelen? Doe dan mee aan de zevendaagse leergang georganiseerd door de Publiek Denken Academie en het Nederlands Instituut voor Publiek Leiderschap (NIvPL). Schrijf je nu in!

Over loyaliteit van ambtenaren is recent veel te doen. Vooral als groepen ambtenaren zich kritisch ‘buiten’ uitspreken over (gebrek aan) bestuurlijk handelen van het kabinet of van colleges van B&W. Over het belang van samenspraak en tegenspraak, over mogelijke dilemma’s en vraagstukken, over de wijze van tegenspreken en over het politiek-ambtelijk samenspel gaat het in de masterclass 'Samenspraak en tegenspraak: Samen sterker in besluitvorming en beleid.' Schrijf je nu in!

*Dit is het eerste deel van een artikel uit de Publiek Denken special: Loyale Tegenspraak Lees hier verder

‘Met een goed gesprek trek je samen de boel vlot’

Luisteren

Op maat

Reageer Reactie annuleren