Minister van Binnenlandse Zaken Kajsa Ollongren wil dat de integriteit van wethouders buiten kijf komt te staan. Om dat te bereiken wil ze een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) verplicht stellen. Ook wil ze een ‘basistoets integriteit’ invoeren, een risico-analyse van een kandidaat-bestuurder. En er wordt onderzocht of de screening van burgemeesters verscherpt kan worden. Deze en andere maatregelen hebben tot doel de lokale democratie te versterken, en aanhoudende bestuurlijke problemen tegen te gaan.
Het is allereerst aan gemeenten om bestuurlijke problemen of integriteitskwesties op te lossen, aldus de minister. Maar vanuit het rijk kan, samen met landelijke en lokale partners, wel versterkt worden wat gemeenten al zelf kunnen doen. Een ‘escalatieladder’ moet lokale politici helpen bij bepaalde problemen hulp in te schakelen. Om een integer bestuur verder te bevorderen zal Ollongren de Gemeentewet aanpassen om het overleggen van een VOG tot een benoemingsvereiste voor wethouders te maken.
Een raadslid mag niet stemmen over een kwestie waarbij hij persoonlijk betrokken is. Toch leidt deze, en andere voorschriften die belangenverstrengeling moeten tegen gaan, in de praktijk soms tot onduidelijkheid. Mede door uiteenlopende rechterlijke uitspraken. Daarom zal het kabinet met een wetsvoorstel komen om deze norm te verhelderen, en beter toepasbaar te maken door gemeenten.
Een wethouder kan nu al ontslagen worden door de gemeenteraad om politieke redenen, bijvoorbeeld vanwege zijn aandeel in een bestuurlijk conflict of bij verdenking van een strafbaar feit. Een raadslid kan in bepaalde situaties van belangenverstrengeling worden geschorst en uit zijn functie worden ontheven. Minister Ollongren zal onderzoeken of er meer gronden zijn voor schorsing. Met de minister van Justitie en Veiligheid zal ze bekijken of ontzetting uit het kiesrecht en verbod op uitoefenen van een bestuurlijke functie verruimd moeten worden.
Een gezaghebbende integriteitscommissie kan burgemeesters ondersteunen bij zijn wettelijke taak om bestuurlijke integriteit in de gemeente te bevorderen. Hun gezaghebbende uitspraak zou langslepende discussies kunnen voorkomen. Ook zal Ollongren met commissarissen van de Koning overleggen hoe hun rol bij de aanpak van bestuurlijke problemen versterkt kan worden. Bijvoorbeeld door het wettelijk verankeren van hun opdracht aan een waarnemend burgemeester, of het mogen bijwonen van collegevergaderingen en inzien van gemeentelijke documenten.
De benoeming van een wethouder is een autonome taak van de gemeenteraad. Geschillen kunnen echter hoog oplopen als er bij een benoeming sprake is van integriteitsconflicten. Ollongren onderzoekt daarom of de commissaris van de Koning of de minister van BZK een rol hierin kunnen spelen, met als doel het geschil effectief op te lossen. Gemeenten zijn er namelijk voor hun inwoners. Een integer en stabiel bestuur is effectiever en efficiënter in staat om de taken uit te voeren en diensten te leveren waar hun inwoners recht op hebben. Het kabinet wil het lokaal bestuur daarbij ondersteunen.
Alweer een voorbeeld van Haagse bemoeizucht.
Duidelijk is dat deze minister zich wenst te profileren in de korte tijd dat zij bewindsvrouw is.
Zij laat zich leiden door een klein aantal voorvallen in het begin van haar ambtsperiode.
Zij gaat volledig voorbij op het feit
dat burgers volledig zijn uitgekeken op landelijke politieke partijen die vanuit ivoren torens beleid bepalen.
Bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen is overduidelijk gebleken dat Nederland stemt voor plaatselijke bestuurders die hun nek uitsteken voor de burger en daarbij risico lopen over bepaalde grenzen te gaan.
Zo lang op een normale wijze controle daarop wordt uitgeoefend moet dit voldoende zijn.
De door deze minister gedane voorstellen, of aanzetten daartoe, zijn puur en alleen voor haar zelf en haar ministerie om safe te gaan.
Zeg maar een vorm van zelfprotectie waarbij de stem des volks geweld wordt aangedaan.
Groet
Lei Nickien
Inwoner Eijsden Margraten en lid van plaatselijke politieke partij (EML) aldaar.