De Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) draagt niet alleen bij aan een veilige werkomgeving, maar ook aan de re-integratie van ex-criminelen. Dat blijkt uit twee recente onderzoeken gericht op de evaluatie van de regeling ‘gratis VOG voor vrijwilligers’ en de effectiviteit van de VOG en uitgevoerd in opdracht van het WODC. Werkgevers en organisaties kunnen een VOG vragen aan personen waarmee zij een dienstverband willen aangaan of wanneer zij vrijwilligerswerk aanbieden. Met de VOG worden personen met belastend strafblad geweerd uit kwetsbare sectoren.
Ieder jaar worden er meer VOG’s aangevraagd bij screeningsautoriteit Justis. In 2016 waren het er bijna een miljoen. Vanwege de toenemende populariteit besloot de staatssecretaris onderzoek te doen naar de effecten van het VOG-beleid. De onderzoeken zijn vandaag door staatssecretaris Dijkhoff (Veiligheid en Justitie, zie foto) aangeboden aan de Tweede Kamer. In de beleidsreactie op de onderzoeken, is ook aandacht voor jongeren tot 23 jaar die geen VOG hebben kregen.
Dijkhoff is tevreden dat het onderzoek aantoont dat de VOG een effectief instrument is. Ook wordt met de onderzoeken het belang van de VOG als onderdeel van een gedegen integriteitsbeleid onderstreept. Wanneer een werkgever een VOG verlangt van werknemers heeft dit bovendien een preventief effect. Uit onderzoek blijkt namelijk dat personen met een belastend strafblad minder vaak solliciteren op functies waarvoor een VOG is vereist dan personen zonder strafblad.
Screeningsautoriteit Justis heeft een interne verkenning gedaan naar VOG-aanvragers onder de 23 jaar naar aanleiding van een toezegging in een Kamerbrief van 1 september 2016. In 2015 kreeg 0,23 procent van de jongeren tot 23 jaar een VOG geweigerd. In totaal ging het om 438 jongeren. Er werden VOG’s geweigerd voor het uitoefenen van werk of stage, maar ook voor hobby’s, zoals de schietsport, scouting of teamsport. De 438 VOG-weigeringen hadden betrekking op (meerdere) ernstige tot zeer ernstige delicten. De meeste jongeren kregen geen VOG vanwege een geweldsdelict of vermogensdelict.
In voorkomende gevallen bestaat nog het idee dat de VOG vaak en vanwege kleine delicten wordt geweigerd, maar dat komt voort uit verkeerde beeldvorming over de VOG. De staatsecretaris zet in 2017 daarom in op communicatie. Hierbij gaat speciale aandacht uit naar jonge VOG-aanvragers, omdat zij aan het begin van hun maatschappelijke carrière staan. Er wordt onder andere een website voor jongeren gelanceerd, een voorlichtingsfilm gepresenteerd en op festivals krijgen jongeren informatie over de VOG en drugsdelicten.
De regeling gratis VOG is bedoeld voor een specifieke groep vrijwilligers die met kinderen of verstandelijk beperkten werken. Doel van de regeling is het voorkomen van seksueel grensoverschrijdend gedrag in het vrijwilligerswerk. Om deel te mogen nemen aan de VOG-regeling moet een vrijwilligersorganisatie meerdere preventiemaatregelen nemen om de sociale veiligheid op de club te vergroten, zoals het aanstellen van een vertrouwenspersoon of het invoeren van gedragsregels. De gratis VOG-regeling is geëvalueerd. Uit deze evaluatie blijkt dat de gratis VOG deelnemende organisaties stimuleert om met vrijwilligers in gesprek te gaan over het voorkomen van (seksueel) grensoverschrijdend gedrag en het nemen van aanvullende integriteitsmaatregelen. Verder blijkt ook dat nog niet alle vrijwilligersorganisaties in Nederland bekend zijn met de regeling. Omdat gemeenten een belangrijke rol spelen in gerichte communicatie naar vrijwilligersorganisaties, worden zij actiever benaderd om de VOG-regeling bekendheid te geven. Het ministerie blijft daarin samen optrekken met de koepelorganisaties die het vrijwilligersveld vertegenwoordigen, NOC*NSF, Vereniging NOV en het Interkerkelijk Contact in Overheidszaken.