Tekst Jeroen Dirks
Beeld Roos Geurts en Take Sipma
Net als hun inwoners hechten burgemeesters, wethouders en raadsleden groot belang aan inspraak. Burgerparticipatie wordt zelfs steeds belangrijker. Nieuw onderzoek maakt het mogelijk om te zien of burgers dezelfde voorkeuren hebben voor inspraakprocessen als gemeentebestuurders.
Een nieuw opvangcentrum voor asielzoekers? Een woonwijk die van het gas af moet? Een windmolen in de buurt? Bij elk wat groter besluit betrekt een gemeente haar inwoners. Soms gaat het om een informatieavond. Vaker is sprake van een heel proces, waarbij inwoners soms van begin af aan meepraten in speciale werkgroepen of zelfs meebeslissen. Er zijn burgerinitiatieven en, op steeds meer plekken, burgerberaden. Af en toe is er een referendum. Participatietrajecten zijn er in allerlei vormen en maten.
Goede respons
Elke 5 jaar, dit jaar voor de tweede keer, onderzoekt een team van bestuurskundigen en politicologen van verschillende universiteiten wat burgemeesters, wethouders en raadsleden vinden van hun ambt in de Basismonitor Politieke Ambtsdragers (BPA). Onderzoeker Take Sipma is verantwoordelijk voor het onderdeel van het onderzoek dat over burgerparticipatie gaat. ‘Wat vinden politieke ambtsdragers belangrijk? Welke vorm van participatie heeft de voorkeur? In hoeverre vinden ze het van belang dat hun inwoners meepraten, meedoen of meebeslissen? En: verschilt dat per onderwerp?’ Afgelopen najaar heeft onderzoeksbureau Invior uit Horst de vragen die in de BPA over participatie worden gesteld voorgelegd aan de Tip-burgerpanels, de digitale (en onbetaalde) inwonerspanels die in alle 342 Nederlandse gemeenten te vinden zijn. ‘Zelfs op Ameland, zeg ik dan altijd,’ aldus Roos Geurts van Invior. ‘We hebben 92.000 e-mails verstuurd; 27 procent heeft gereageerd,’ vervolgt ze. Om daar bescheiden aan toe te voegen: ‘Over het algemeen hebben we een goede respons.’
Meebeslissen
Feit is dat zo een representatief beeld ontstaat van wat betrokken bewoners vinden van de verschillende inspraakmogelijkheden en dat een vergelijking kan worden gemaakt tussen de voorkeuren van de bestuurders en die van de inwoners. Sipma en Geurts benadrukken dat de resultaten van het onderzoek pas eind 2024 bekend zijn. Maar toch: ‘Ik heb even snel gekeken: wat ik nu al wel kan zeggen is dat inwoners meepraten belangrijk vinden, net als ambtsdragers,’ zegt Sipma. ‘Allebei geven ze daar gemiddeld een 7,5 tot een 8 voor op een schaal van 0 tot 10.’ Bij meebeslissen – denk aan een (bindend) referendum – lopen de scores meer uit elkaar. Raadsleden geven gemiddeld een 3,9, wethouders een 2,9 en burgemeesters een 2,2. Burgers daarentegen komen bij meebeslissen uit op een 6,5. ‘Op die vraag worden heel veel verschillende antwoorden gegeven,’ weet Sipma. ‘Een deel van de inwoners vindt meebeslissen superbelangrijk, anderen hechten daar juist geen waarde aan. Maar gemiddeld genomen hechten inwoners meer belang aan deze vorm van participatie dan politici.’
*Dit is het eerste deel van een artikel uit PD 54: Burgerparticipatie
Lees hier verder