Beeld: Pxhere
Transparantie moet een vanzelfsprekend onderdeel zijn van het dagelijks werk van bestuurders, ambtenaren en politici. Niet als verplichting, maar als fundament. Dat stelt de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) in het rapport Betekenisvol Transparant.
Een goed functionerende democratie vraagt om vertrouwen van burgers in de overheid, aldus de ROB. Transparantie draagt daaraan bij. Het gaat dan niet alleen om de uitvoering van de Wet open overheid (WOO), maar om een bredere opvatting. Openbaarheid moet niet beperkt blijven tot juridische kaders, maar gericht zijn op de informatiebehoefte van burgers, bedrijven en volksvertegenwoordigers.
Volgens de ROB blijft het openbaar bestuur te vaak hangen in juridische procedures. Dat leidt tot een moeizame uitvoering en antwoorden die burgers of bedrijven onvoldoende inzicht geven. Tegelijk neemt de roep om controle alleen maar toe. De Raad pleit daarom voor een ander perspectief: werk niet alleen vanuit regels, maar biedt betekenisvolle transparantie.
Vier pijlers van betekenisvolle transparantie
De ROB onderscheidt vier pijlers voor een transparante bestuurscultuur:
- Gerichte actieve informatievoorziening.
Overheden verstrekken op eigen initiatief begrijpelijke en relevante informatie. - Politiek-bestuurlijk vakmanschap.
Bestuurders en volksvertegenwoordigers zien verantwoording als kerntaak, niet als risico. - Ambtelijk vakmanschap met loyale tegenspraak.
Ambtenaren adviseren onafhankelijk over beleidsopties en durven kritisch te zijn. - Ruimte voor vertrouwelijkheid met verantwoording achteraf.
Vertrouwelijke beraadslagingen blijven mogelijk, mits daar later transparant over wordt gerapporteerd.
Volgens de ROB vraagt transparant werken om voortdurende alertheid, wanneer leg je verantwoording af en hoe zorg je voor controleerbaarheid? De overheid moet actief en doelgericht inzicht geven in het eigen handelen, niet alleen op basis van wettelijke verplichtingen.
