Een nieuw kabinet moet prioriteit geven aan een betere relatie met decentrale overheden, onder meer door snel goede afspraken te maken met gemeenten, provincies en waterschappen over hun bijdrage om belangrijke politieke doelen te realiseren. Dat schrijft de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) in het adviesrapport Rol nemen, ruimte geven. De rol van het Rijk bij interbestuurlijke samenwerking.
Bij grote opgaven als de klimaatcrisis en de woningnood ligt de verantwoordelijkheid van het beleid steeds vaker bij meer dan één overheidslaag. Volgens de ROB slaagt het rijk er vooralsnog niet in om gelijkwaardig samen te werken met provincies, gemeenten en waterschappen. Onduidelijke verwachtingen over en weer, grote afstanden tussen departementen en weinig kennis bij het rijk van wat er echt speelt in de regio zijn daar de belangrijkste oorzaken voor.
Om tot een meer effectieve en efficiënte samenwerking tussen rijk en regio’s te komen dient het kabinet de kennis over regio’s en de kennisuitwisseling tussen rijk en regio op ambtelijk en bestuurlijk niveau te bevorderen. Ook moeten grote regionale opgaven in het regeerakkoord expliciet aan worden gewezen. Uiteindelijk is het advies van de ROB om één minister verantwoordelijk te maken voor elke verschillende opgave. Op die manier kunnen muren tussen departementen worden opengebroken.
De ROB heeft bovendien een model voor gelijkwaardig partnerschap ontwikkeld. Dat model bevat vragen die moeten helpen om goede afspraken te maken tussen overheden bij het opstarten van een samenwerking. Bijvoorbeeld: hoe is de verantwoordelijkheid voor de uitvoering verdeeld en in hoeverre dienen decentrale overheden zich aan het rijk te verantwoorden over bestedingen en resultaten?