Beeld: CPB
Het Centraal Planbureau (CPB) heeft vandaag de langetermijnverkenning Kiezen voor later: vier visies voor 2050 uitgebracht. Met deze publicatie geeft het CPB een aanzet tot een debat over de toekomstige ontwikkeling van de economie en de maatschappij. Daartoe presenteert het vier scenario’s: Markt, Autonoom, Duurzaam en Samen.
Vier scenario’s
In het scenario Markt staat materiële welvaartsgroei centraal. In dit scenario is Nederland gemiddeld het rijkst, met een dynamische economie met veel internationale handel en een groeiende bevolking door veel migratie. Daarvoor betaalt de samenleving ook een prijs: er is meer ongelijkheid en de leefomgeving heeft te lijden onder vervuilende productie en druk op de ruimte door de economische activiteit en de bevolkingsgroei.
In het scenario Autonoom staan zelfvoorziening en gemeenschapszin voorop. Nederland neemt meer economische activiteiten in eigen hand en heeft relatief meer ruimte omdat de bevolking door de beperkte migratie nauwelijks groeit. De overheid laat veel over aan lokaal en maatschappelijk initiatief. De keerzijde is dat de economie amper groeit door de beperktere internationale samenwerking, dat sociale voorzieningen soberder zijn, en mensen zonder sociaal netwerk buiten de boot kunnen vallen.
In het scenario Duurzaam staat de leefbaarheid van de aarde nu en in de toekomst centraal. Internationaal wordt er veel samengewerkt om vervuilende productie en consumptie te beperken. Dit zorgt er wel voor dat veel producten duurder worden. Ook hebben huishoudens en bedrijven te maken met veel regulering en andere overheidsinmenging die hun keuzes begrenst.
In het scenario Samen vormen solidariteit en een gelijke verdeling van brede welvaart het uitgangspunt. In dit scenario is er veel vertrouwen in de (nationale) overheid, die brede voorzieningen biedt om de sociale verschillen te beperken, zoals ruime uitkeringen, toegankelijke zorg en betaalbare woningen. Om de voorzieningen te kunnen financieren e en bemensen, staat daar tegenover dat de belastingen worden verhoogd en de pensioenleeftijd sneller stijgt.
Keerzijdes
Kiezen voor later: vier visies voor 2050 laat zien wat de effecten van consistent beleid kunnen zijn en welke keerzijdes we dan voor lief moeten nemen. Zo wordt in de langetermijnverkenning duidelijk dat kiezen voor meer materiële welvaart (Markt) ook meer ongelijkheid en vervuiling met zich meebrengt. Terwijl kiezen voor meer solidariteit (Samen) ook inhoudt dat er meer belasting betaald moet worden en de pensioenleeftijd sneller stijgt. Meer aandacht voor natuur en leefbaarheid (Duurzaam), brengt met zich mee dat veel producten duurder worden en de overheid meer ingrijpt op persoonlijke keuzes. En als Nederland kiest voor meer zelfvoorziening (Autonoom), is de keerzijde dat de economie amper groeit en sociale voorzieningen soberder zijn.