nieuws Bestuurskracht

Overheid spreekt met samenleving over Nederland na de crisis

De afgelopen maanden is de rijksoverheid in samenwerking met RIVM, VNG, IPO en planbureaus SCP, PBL en CPB in dialoog gegaan met de samenleving. Onder leiding van het interdepartementaal programma DG Samenleving en COVID-19 hebben 600 burgers, 128 bedrijven en maatschappelijke organisaties, 41 lokale bestuurders en 50 wetenschappers met elkaar gesproken over hoe Nederland zich kan herstellen na de coronacrisis. De neerslag van die gesprekken is te lezen in Nederland na de crisis; perspectief voor en door Nederland, dat vorige week naar de Kamer is gestuurd. Programmadirecteur Strategie en Kennis COVID-19 Boudewijn Steur: ‘Natuurlijk zijn er zorgen en angsten over de gevolgen van de coronacrisis maar men ziet ook kansen om zaken anders aan te pakken.’

In totaal organiseerde de rijksoverheid 80 groepsgesprekken, de zogenoemde dialoogtafels. De centrale vragen: hoe behouden en versterken we de goede dingen en hoe bieden we problemen het hoofd? Wat herstelt zich vanzelf en wat vergt interventie? ‘Bij de samenstelling van de dialoogtafels met inwoners hebben we geprobeerd zoveel mogelijk een dwarsdoorsnede van de samenleving  te maken,’ zegt Boudewijn Steur. ‘Zo hebben we onder andere gelet op regionale spreiding, leeftijd, sociaal-economische achtergrond, geslacht en etnische achtergrond. Misschien hebben we groepen gemist, maar toch zijn we erin geslaagd een breder publiek te bereiken dan de usual suspects.’

Vernieuwing
De dialoogtafels vonden plaats van februari tot en met mei. De verhalen die ze hebben opgeleverd, zullen worden gebruikt bij het herstel van Nederland na corona. ‘Of beter gezegd: na de crisis,’ legt Steur uit, ‘want het einde van de crisis komt in zicht. Het coronavirus zelf zal nog wel even onder ons blijven.’

Een belangrijke opbrengst van de gevoerde dialoog is dat de coronacrisis kwetsbare inwoners kwetsbaarder maakt en nieuwe kwetsbaren creëert, zoals jongeren, flexwerkers en ouderen. Steur: ‘Economisch herstel kan dat gedeeltelijk oplossen, volgens de deelnemers aan de dialoog, maar dat vinden ze niet voldoende: men vraagt om een extra inzet vanuit de overheid, vooral om ervoor te zorgen dat de afstand tussen kwetsbaren en andere groepen in de samenleving niet te groot wordt.’

Ook blijkt de waardering van de deelnemers voor een gezonde leefstijl en de directe leefomgeving door de crisis te zijn gegroeid. Men wil vooral samen bouwen aan een betere, gezondere en groenere leefomgeving. Door de crisis zien de deelnemers bovendien de voordelen van meer thuiswerken. Maar dan wel in combinatie met werken op kantoor, hybride dus. Verder lijkt er, ondanks de waardering voor de inzet van de centrale overheid, meer behoefte te zijn aan inclusieve besluitvorming. Met daarin een grotere rol voor inwoners en de maatschappij.

Zorgen zijn er ook, aldus Steur, bijvoorbeeld over de sociale en mentale veerkracht van de samenleving. ‘De deelnemers ervaren een gebrek aan contact met anderen en vrezen dat tegenstellingen daardoor zullen worden vergroot.’ Door protesten tegen coronamaatregelen en de ruimte voor complottheorieën ligt polarisatie op de loer, zegt hij. ‘Men is bang voor de effecten die dat op de maatschappij kan hebben.’

Quick fix
Zoals gezegd zullen trajecten en initiatieven op het gebied van herstel en vernieuwing worden versterkt met de uitkomsten en inzichten uit de dialoog. Maar ze zijn geen quick fix voor de toekomst, waarschuwt Steur. ‘In plaats daarvan laten ze denk- en oplossingsrichtingen zien, waarmee zowel de overheid als de samenleving aan het werk moeten.’ Daarbij is belangrijk dat toekomstig herstel- en vernieuwingsbeleid zo veel mogelijk samen wordt gemaakt en uitgevoerd: een coproductie van de rijksoverheid met burgers, bedrijven, maatschappelijke organisaties en medeoverheden.

Ook pleiten de deelnemers voor onderling vertrouwen en een nieuwe bestuurlijke stijl. In combinatie met een domeinoverstijgende aanpak die uitgaat van de behoeften van het individu, biedt dat de grootste kans op succes. Verder vinden ze het belangrijk dat de overheid zichtbaar is en dichterbij de burger staat.

Idee
De komende maanden gaat programma DG Samenleving en COVID-19 de boer op met Nederland na de crisis; perspectief voor en door Nederland. De resultaten zullen ambtelijk, politiek en bestuurlijk worden verspreid. Steur: ‘Ook gaan we aan zogenoemde actietafels in gesprek met organisaties in het maatschappelijk middenveld, zoals het NIBUD, VNG en VNO-NCW.  Zij zijn bezig met de vraag wat de coronacrisis betekent in hun eigen domein. Aan hen kunnen we meegeven: dit is wat de samenleving ervan vindt. Hoe verhoudt zich dat tot elkaar? Wat kunnen zij daarvan gebruiken?’

Verder zullen de resultaten van Nederland na de crisis via discussiebijeenkomsten en podcasts en dergelijke onder de aandacht van de inwoners worden gebracht en gehouden. Steur: ‘Belangrijk daarbij is: wat kunnen ze er zelf mee? En als laatste, en daar hecht ik veel waarde aan, blijven we terugkoppelen naar de mensen die hebben meegewerkt. Zij hebben per slot van rekening veel tijd voor ons vrijgemaakt.’

Op de hoogte blijven? Ga naar www.watisjouwidee.nl.
Het beeld van Boudewijn Steur is van fotograaf Valerie Kuypers.

Delen

Reageer

*

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Verplichte velden zijn gemarkeerd met *