Jongvolwassenen steeds actiever in politieke acties

Beeld: Pixabay/Gerd Altmann

In de afgelopen jaren is het aantal jongvolwassenen dat actief deelneemt aan politieke acties duidelijk toegenomen naar aanleiding van het onlangs verschenen Jaarrapport Landelijke Jeugdmonitor 2024. Uit gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat gemiddeld 44 procent van de 18- tot 25-jarigen tussen 2020 en 2023 deelnam aan een of meer politieke acties. Dit is een stijging vergeleken met de periode 2012-2019, waarin 38 procent van de jongeren actief betrokken was. Deze toename is voornamelijk te danken aan de groeiende populariteit van onconventionele actievormen, zoals protestmarsen en online handtekeningenacties.

Jongeren tussen de 18 en 25 jaar lijken vooral aangetrokken te worden door actievormen buiten de traditionele politieke kanalen. Het CBS noemt acties als demonstraties, protestmarsen en handtekeningenacties op internet als de meest populaire vormen van onconventionele politieke actie. In 2023 had 10,1 procent van de jongvolwassenen deelgenomen aan een protestactie, vergeleken met 6,3 procent in 2019. Ook het aantal jongeren dat een online handtekeningenactie steunde steeg flink, van 26,9 procent in de periode 2012-2019 naar 35,2 procent in de periode 2020-2023.

Opvallend is dat de jongvolwassenen minder vaak kiezen voor conventionele actievormen, zoals het benaderen van een politieke partij of het bijwonen van inspraakbijeenkomsten. Slechts een klein deel van de jongeren nam de afgelopen jaren contact op met politici of ambtenaren (4,3 procent), terwijl 3,6 procent een politieke partij of organisatie benaderde.

 Jongeren versus 25-plussers: verschil in actievormen

De toename in deelname aan politieke acties geldt niet alleen voor jongvolwassenen; ook mensen ouder dan 25 jaar zijn actiever geworden. Bij deze groep is echter een tegengestelde trend zichtbaar: 25-plussers zijn meer geneigd om via conventionele kanalen hun stem te laten horen. Bij de jongere generatie ligt de nadruk juist op onconventionele methoden. Terwijl 41 procent van de jongeren de afgelopen jaren deelnam aan onconventionele acties, bedroeg dit percentage slechts 32 procent onder 25-plussers. Vooral in protestmarsen en demonstraties zijn jongeren aanzienlijk actiever, met een deelname van 10,8 procent tegenover 5,5 procent bij oudere deelnemers.

Opvallend is dat 25-plussers vooral conventionele actievormen prefereren. Ze benaderen vaker politieke partijen, organiseren inspraakbijeenkomsten en nemen contact op met ambtenaren. Het enige gebied waarop jongvolwassenen meer conventionele actie ondernemen dan 25-plussers is door de media in te schakelen om aandacht te vragen voor hun standpunten.

Onderwijs en gender spelen een rol

De opleidingsachtergrond van jongeren blijkt eveneens van invloed op hun betrokkenheid bij politieke acties. HBO- en WO-studenten zijn beduidend actiever dan hun leeftijdsgenoten met een lager opleidingsniveau. In de periode 2022-2023 deed 52 procent van de jongvolwassenen met een HBO- of WO-opleiding mee aan een onconventionele actie, vergeleken met 28 procent van de jongeren met een lagere opleiding. Ook op het gebied van conventionele acties zijn hoogopgeleide jongeren actiever.

Verder laten de cijfers zien dat jonge vrouwen vaker meedoen aan politieke acties dan hun mannelijke leeftijdsgenoten. Vrouwen lijken meer betrokken bij zowel conventionele als onconventionele vormen van politieke participatie.

Opkomst van online politieke acties

Naast fysieke acties zoals protestmarsen en demonstraties nemen online actievormen ook toe in populariteit. In een wereld waarin sociale media een grote rol spelen, wordt het steeds gebruikelijker voor jongeren om via online platforms deel te nemen aan politieke discussies en petities. Online participatie biedt jongeren een laagdrempelige manier om hun mening te delen en in contact te komen met gelijkgestemden.

Politieke betrokkenheid onder jongeren

De toename van politieke betrokkenheid onder jongeren weerspiegelt hun groeiende bewustzijn van maatschappelijke vraagstukken en hun bereidheid om zich hiervoor in te zetten. De cijfers van het CBS wijzen erop dat jongeren steeds vaker directe actie ondernemen en daarbij een actieve rol in het publieke debat opeisen. Het vergroten van hun betrokkenheid bij maatschappelijke kwesties, zoals klimaatverandering, sociale gelijkheid en economische kansen, lijkt voor deze generatie een belangrijker doel te zijn geworden.