Beeld: Rijksoverheid. V.l.n.r. Tom van der Lee en Abdeluheb Choho
De complexe wet- en regelgeving en de gebrekkige gegevensuitwisseling binnen de overheid blijven een grote belemmering voor een goede publieke dienstverlening. Burgers en ondernemers ondervinden nog altijd veel hinder van deze problemen. Om deze structureel aan te pakken, is een fundamentele verandering nodig in de manier waarop de overheid samenwerkt. Dit vraagt om meer coördinatie, regie en leiderschap, zowel politiek als ambtelijk, met een duidelijke opdracht vanuit de politiek.
Dit is de belangrijkste conclusie van de Staat van de Uitvoering 2024. Op 9 september overhandigde Abdeluheb Choho, voorzitter van de stuurgroep, het derde rapport van de Staat van de Uitvoering aan Tom van der Lee, vicevoorzitter van de Tweede Kamer. Uit de publicatie blijkt dat de grootste knelpunten in de publieke dienstverlening nog steeds niet zijn opgelost. Hoewel publieke dienstverleners inmiddels duidelijker communiceren over de problemen en oplossingsgericht denken, blijven obstakels vooral bestaan op het snijvlak van verschillende wetten en organisaties.
Toenemende urgentie in de publieke dienstverlening
Publieke dienstverleners, zoals de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO), de Sociale Verzekeringsbank en verschillende gemeenten, trekken aan de bel. De Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) geeft bijvoorbeeld aan: ‘De grenzen van wat we aankunnen, zijn bereikt.’ Bovendien laat een trendverkenning zien dat de vraag naar publieke diensten alleen maar zal toenemen, terwijl de krapte op de arbeidsmarkt verder groeit.
Oproep tot leiderschap vanuit politiek en beleid
De versnipperde werkwijze binnen de overheid staat oplossingen in de weg. Overheidsorganisaties zouden minder vanuit hun eigen focus moeten werken en meer vanuit de maatschappelijke opgaven. Om deze fragmentatie te doorbreken, is meer leiderschap nodig vanuit zowel politiek als ambtenarij. Dit is een centrale boodschap van de Staat van de Uitvoering 2024.
Abdeluheb Choho, directeur-generaal van de RVO, benadrukt dat alle lagen van de overheid moeten bijdragen aan betere publieke dienstverlening. ‘Heldere en eenvoudige wet- en regelgeving is essentieel voor goede dienstverlening aan burgers en ondernemers. Dit kan alleen als uitvoerbaarheid voorop staat bij het ontwikkelen van nieuw beleid en politieke plannen. Daarom moet de publieke dienstverlening vanaf het begin betrokken worden bij de politieke en beleidsmatige besluitvorming. Alleen door goede samenwerking kunnen we de overheid minder complex maken en de gegevensuitwisseling tussen organisaties verbeteren.’
Aanscherping van eerdere aanbevelingen
In de publicatie van 2024 worden enkele oproepen uit eerdere edities van de Staat van de Uitvoering verder aangescherpt. Enkele van de belangrijkste aanbevelingen zijn:
- Verhoog het tempo van complexiteitsreductie: toon meer politiek en ambtelijk leiderschap door prioriteiten te stellen, kies een maatschappelijk vraagstuk en begin.
- Betrek de uitvoering vroeg bij beleidsvorming: zorg ervoor dat de uitvoering vanaf het begin onderdeel is van het beleidsvormingsproces, maak beleid uitvoerbaar en voer op hoog niveau kwaliteitscontrole uit.
- Werk aan één digitale overheid: ontwikkel een overheidsbrede digitaliserings- en implementatiestrategie, met verplichtende afspraken, zodat burgers en ondernemers efficiënter geholpen worden.
- Houd dienstverlening op peil ondanks arbeidsmarktkrapte: door slimmer te werken kan de dienstverlening ook bij een tekort aan personeel gewaarborgd blijven.
De Staat van de Uitvoering 2024 is beschikbaar voor download, inclusief een digitaal toegankelijke versie. Het rapport onderstreept de noodzaak voor een intensievere en meer samenhangende aanpak om de publieke dienstverlening te verbeteren, met focus op eenvoud, samenwerking en leiderschap.