Beeld: Albert K./CC BY-NC-ND 2.0
Uit onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat bewoners van het platteland vaker tevreden zijn over hun sociale buurt dan stedelingen. Plattelandsbewoners vinden hun buurt gezelliger en ervaren meer sociale samenhang dan inwoners van stedelijke gebieden. Dit verschil in perceptie speelt een belangrijke rol in het welbevinden van mensen en draagt ook bij aan economische groei en productiviteit.
Volgens de Veiligheidsmonitor 2023, een grootschalig onderzoek onder ruim 180.000 mensen van 15 jaar en ouder, vindt 61 procent van de Nederlandse bevolking dat zij in een gezellige buurt wonen waar mensen elkaar helpen. De sociale samenhang is echter aanzienlijk hoger op het platteland dan in stedelijke gebieden. In niet-stedelijke gemeenten geeft 72 procent van de bewoners aan dat zij in een gezellige buurt wonen, vergeleken met slechts 52 procent in zeer sterk verstedelijkte gebieden.
Mensen op het platteland voelen zich niet alleen vaker thuis in hun buurt, maar hebben ook meer contact met hun buren en kennen elkaar beter. Ook is de bereidheid om elkaar te helpen groter; plattelandsbewoners durven bijvoorbeeld eerder hun huissleutel aan een buurman of buurvrouw te geven. Deze sterke sociale cohesie komt vaak tot uiting in kleine, hechte gemeenschappen, waar gemeenschapsgevoel en wederzijdse ondersteuning belangrijker zijn dan in de drukke stedelijke gebieden.
Provinciale verschillen in buurtbeleving
Het onderzoek laat zien dat er aanzienlijke verschillen zijn tussen provincies. Inwoners van Fryslân zijn het meest positief over hun woonomgeving: 68 procent van de Friezen zegt in een gezellige buurt te wonen waar mensen elkaar helpen. Aan de andere kant van het spectrum staat Zuid-Holland, waar 56 procent van de bewoners het eens is met deze stelling. Dit verschil kan deels verklaard worden door de mate van verstedelijking in deze provincies. Fryslân is overwegend landelijk, terwijl Zuid-Holland sterk verstedelijkt is.
Grootstedelijke uitdagingen: Rotterdam het minst positief
Binnen de grote steden is het beeld minder rooskleurig. In Rotterdam zegt slechts 46 procent van de inwoners dat zij in een gezellige buurt wonen, het laagste percentage van alle gemeenten met meer dan 70.000 inwoners. Andere steden zoals Amsterdam, Den Haag en Schiedam scoren ook relatief laag op dit vlak, waarbij minder dan de helft van de inwoners vindt dat zij in een buurt wonen waar sociale samenhang heerst.
In contrast daarmee staat Land van Cuijk, waar maar liefst 75 procent van de bewoners aangeeft in een sociale en gezellige buurt te wonen. Ook in gemeenten zoals Meierijstad, Westland en Súdwest-Fryslân geven bewoners bovengemiddeld vaak aan dat zij hun buurt als sociaal en hecht ervaren.
De invloed van sociale samenhang op welzijn en economie
Sterke sociale samenhang heeft een directe impact op het welzijn van bewoners, maar ook op bredere maatschappelijke factoren. Onderzoek wijst uit dat mensen die in een buurt wonen met sterke sociale banden zich niet alleen veiliger voelen, maar ook actiever zijn in hun gemeenschap. Dit heeft positieve gevolgen voor de gezondheid, het vertrouwen in elkaar en zelfs voor de lokale economie. Gemeenschappen met sterke sociale netwerken zien vaak een hogere mate van participatie in lokale activiteiten en vrijwilligerswerk, wat bijdraagt aan de productiviteit en groei in de regio .
Gevolgen voor beleid en stedelijke ontwikkeling
De verschillen in sociale samenhang tussen stedelijke en niet-stedelijke gebieden vragen om aandacht van beleidsmakers. Steden moeten nadenken over hoe zij sociale cohesie kunnen bevorderen, bijvoorbeeld door het creëren van meer ontmoetingsplekken en het stimuleren van buurtactiviteiten. Ook kan woningbouwbeleid een rol spelen, waarbij rekening wordt gehouden met de wens van bewoners om in een sociaal verbonden gemeenschap te leven.
Voor gemeenten in sterk verstedelijkte gebieden kan het een uitdaging zijn om de anonimiteit en de drukte van de stad te doorbreken, maar het blijft een belangrijke factor om de leefbaarheid van de stad te verbeteren. In landelijke gebieden kunnen juist initiatieven die de al bestaande sociale samenhang versterken, zoals gemeenschapscentra en buurtverenigingen, verder worden gestimuleerd.
