Noord-Hollandse gemeente wil af van managers
De gemeente Hollands Kroon baarde opzien met het voornemen het aantal regels in de APV drastisch te willen verminderen. Bij vakgenoten was eerder al bekend dat de gemeentelijke organisatie in de toekomst geen managers meer wil hebben. Het lijken twee geheel verschillende dingen, maar ze hangen met elkaar samen, vertelt directeur bedrijfsvoering Anja van der Horst.
Hollands Kroon (47.000 inwoners) is in 2012 ontstaan door samenvoeging van Anna Paulowna, Niedorp, Wieringen en Wieringermeer. Een jonge gemeente dus, wat een ‘nieuw soort denken’ en een nieuwe start van de gemeentelijke organisatie mogelijk maakte. Die organisatie telt na bezuinigingen momenteel 330 medewerkers (280 fte). ‘Omdat de overheid een andere rol krijgt, zijn we anders naar onze mensen gaan kijken. Als je als overheid wilt dat burgers zelfredzamer worden, dan kun je daar geen ambtenaren tegenover zetten die alleen maar de regels uitvoeren. We hebben ambtenaren nodig die flexibel zijn en initiatief vertonen, die handelen naar de geest van de wet en niet naar de letter, wat in gemeenteland helaas niet ongebruikelijk is,’ legt Van der Horst uit.
Verlofregistratie
Hiervoor is een andere manier van denken en handelen nodig. Verantwoordelijkheden worden laag in de organisatie gelegd, de ambtenaren worden geacht zelf initiatief te nemen en niet langer alleen hun standaardpakket aan taken uit te voeren. Van der Horst: ‘De naam van de functie en de stoel waar je op zit doen er niet meer toe. Alleen het resultaat telt, daar maken we afspraken over. Wanneer je ermee bezig bent om dat te bereiken moet je zelf weten. We hebben geen verlofregistratie meer en we fiatteren geen declaraties meer. Als je voor het bereiken van de resultaten een opleiding nodig hebt, dan regel je dat zelf. Elke medewerker krijgt een budget van duizend “kronen“ waarmee hij zichzelf kan ontwikkelen door training en opleiding.’
‘We zijn nu bezig met het ontwikkelen van zelfsturende teams, kleine taakeenheden van vijf tot acht mensen die – uiteraard binnen de gegeven kaders – zelf kunnen beslissen over hun budget. De kleine omvang is een bewuste keuze, je voorkomt zo dat mensen zich kunnen verschuilen. De leden moeten elkaar gaan beoordelen en feedback vragen en geven; we hebben daar een speciale app voor gemaakt.’ Ook zijn er mensen opgeleid tot Ynnovator; zij kunnen bijspringen als een team op een probleem is vastgelopen door er op een andere manier naar te kijken. Wie geconfronteerd wordt met een klus waar hij niet goed in is, kan op het digitale HK-plein een collega te hulp roepen.
Probleem met zo’n grote verandering is dat het niet ieders cup of tea is, maar ondanks wat gemopper in het begin is het goed opgepakt. Van der Horst: ‘Maar er zijn inderdaad mensen die zich hierbij doodongelukkig voelen. Als dat zo is, dan moet je hier niet blijven. We helpen iemand in zo’n geval om elders aan de slag te komen.’
Managers
Het sluitstuk van de veranderingen dat het meeste aandacht heeft getrokken is het verdwijnen van de managers wanneer de hele organisatie uit zelfsturende teams bestaat. Ooit waren er negen, vanaf 1 januari aanstaande nog maar drie en in 2018 is het bedoeling om helemaal zonder uit te komen. De organisatie is daardoor heel erg plat geworden. Van der Horst: ‘Dat betekent dat je niet veel promotiekansen hebt als je hiërarchisch denkt, maar wél als het je gaat om het ontwikkelen van je kennis en vaardigheden. Je kunt hier ook in de toekomst carrière maken door andere taken op je te nemen als er iets vrij komt. Er blijft altijd behoefte aan sturende en organisatorische vaardigheden, de titel die je hebt is eigenlijk niet zo interessant.’
En zo komt Van der Horst uit bij de APV: ‘We geven niet alleen onze medewerkers meer verantwoordelijkheden, maar ook de burgers. Mensen zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor hun leefomgeving, we hoeven dat niet allemaal in regels vast te leggen.’ Burgemeester Nawijn formuleerde het eerder zo: ‘Op deze manier willen we laten zien dat we geloven in de zelfstandigheid en verantwoordelijkheid van onze inwoners. Tolerantieafspraken maken we met elkaar en willen we niet vastleggen in regels.’
