Beeld: Shutterstock
De toekomst van de Europese Unie hangt aan een zijden draadje. Dat is de boodschap van voormalig topman van de Europese Centrale Bank, Mario Draghi, in een recent rapport over het Europese concurrentievermogen. Draghi waarschuwt dat de EU voor een ‘existentiële uitdaging’ staat en dat er jaarlijks honderden miljarden euro’s extra nodig zijn om de Europese economie concurrerend te houden. Het rapport, dat Draghi presenteerde op verzoek van Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, stelt dat grote investeringen onvermijdelijk zijn om de achterstand op de VS en China in te halen.
Volgens Draghi loopt de Europese economie aanzienlijk achter op die van de Verenigde Staten en China. Zo is het besteedbare inkomen in de VS sinds het begin van de eeuw bijna twee keer zo snel gegroeid als in Europa. De problemen voor de Europese industrie worden steeds zichtbaarder, zoals bleek toen Volkswagen recent overwoog fabrieken in Duitsland te sluiten vanwege de concurrentiedruk uit China.
Op een persconferentie naar aanleiding van het rapport benadrukte Von der Leyen dat het versterken van de economische positie van de EU ‘bovenaan de agenda’ staat. Het rapport van Draghi zal een belangrijke leidraad vormen voor de nieuwe Europese Commissie.
Investeren in innovatie en energiebeleid
Draghi signaleert dat de factoren die de groei van de Europese economie mogelijk maakten – zoals bloeiende internationale handel, goedkope energie uit Rusland en de Amerikaanse militaire bescherming – niet langer vanzelfsprekend zijn. Deze ontwikkelingen vragen volgens Draghi om ingrijpende veranderingen binnen de EU. Meer investeringen in innovatie en kennisontwikkeling zijn cruciaal om de strijd met grootmachten als China en de VS aan te gaan.
Daarnaast is de energiekostenproblematiek een urgent thema. Sinds het wegvallen van Russische energiebronnen zijn de gasprijzen voor de Europese industrie drie keer zo hoog als in de VS. Draghi roept op tot versnelling van schone energieplannen en benadrukt dat de EU zich moet richten op het veiligstellen van grondstoffen door middel van nieuwe partnerschappen en het openen van eigen mijnen, zoals lithiummijnen.
Meer onafhankelijkheid en samenwerking op defensie
Naast innovatie en energiebeleid ziet Draghi ook de noodzaak van meer onafhankelijkheid op het gebied van defensie. Hij pleit voor grotere investeringen in veiligheid en een hechtere samenwerking binnen de EU op dit vlak. Volgens Draghi moet de EU minder afhankelijk worden van externe mogendheden en zelf beter in staat zijn haar veiligheid te waarborgen.
Het rapport bevat ruim 170 concrete voorstellen om deze ‘radicale verandering’ te realiseren, waaronder maatregelen om de besluitvorming binnen de Europese Raad te versnellen door vaker af te stappen van het vetorecht.
Politieke gevoeligheden: wie gaat de rekening betalen?
De meest prangende vraag die Draghi’s rapport oproept, is hoe de ambitieuze plannen gefinancierd moeten worden. Het gaat om honderden miljarden euro’s per jaar, waarvan een deel door de private sector moet komen. Maar ook de EU zelf zal fors moeten bijdragen, wat neerkomt op twee mogelijkheden: of de EU-landen gaan meer betalen aan Brussel, of de EU gaat gezamenlijk meer geld lenen.
Voor Nederland zijn beide opties onacceptabel. Het nieuwe kabinet heeft al een bezuiniging van 1,6 miljard euro op de EU-bijdrage ingeboekt. Daarnaast is Nederland tegen het gezamenlijk aangaan van schulden, een standpunt dat ook Duitsland doorgaans steunt. Nederland vindt dat er al genoeg ongebruikt geld in Brussel ligt en ziet het aangaan van extra schulden als onnodig.
Landen zoals Italië en Griekenland daarentegen pleiten juist voor het gezamenlijk aangaan van schulden, omdat het hen in staat stelt tegen gunstigere voorwaarden te lenen. Deze tegenstelling tussen landen zorgt voor spanningen binnen de EU en belooft stevige discussies over wie de ambitieuze economische plannen moet financieren.
Draghi bleef tijdens de presentatie van zijn rapport voorzichtig op dit punt en vermeed deze politieke gevoeligheden. Hij benadrukte echter dat er meer geld moet komen voor zaken die voor alle lidstaten van belang zijn. In oktober zal Draghi zijn bevindingen toelichten tijdens de EU-top, waar hij hoopt regeringsleiders te overtuigen van de noodzaak van de voorgestelde veranderingen. ‘Het feit dat we niet eens in staat zijn om de EU samen te verdedigen’, zei Draghi, ‘zou toch voldoende reden moeten zijn.’
Bron: NOS.nl