Vanaf 1 januari 2025 worden reclames voor verre vliegreizen, auto’s met een brandstofmotor en vervuilende energiecontracten verboden in Den Haag. Het is een wereldprimeur, volgens de Partij voor de Dieren (PvdD), die met een voorstel kwam om deze ‘fossiele reclames’ te verbannen uit de stad. Het voorstel kreeg steun van een kleine meerderheid van de gemeenteraad, ondanks kritiek van partijen zoals Hart voor Den Haag, de VVD en de PVV.
‘Den Haag wil in 2030 klimaatneutraal zijn. Dan past het niet om nog reclame toe te staan voor producten van de fossiele industrie. Gelukkig ziet de gemeenteraad dit nu ook in,’ aldus PvdD-raadslid Leonie Gerritsen. Vanaf januari worden reclames voor vliegtickets, brandstofauto’s, cruises en vervuilende energiecontracten in de stad verboden. Met deze maatregel hoopt de gemeente bij te dragen aan verduurzaming en het terugdringen van de promotie van vervuilende producten.
Verzet vanuit de reisbranche
Het verbod stuit echter op felle kritiek vanuit de reisbranche, met name van de Algemene Nederlandse Vereniging van Reisondernemingen (ANVR). ANVR-directeur Frank Radstake noemde het besluit ‘onnozel, dom en niet te handhaven’. In de Reisbizz Podcast omschreef hij het verbod als ‘een beperking van de vrije meningsuiting in de vorm van reclame.’
Radstake benadrukte dat de ANVR overweegt juridische stappen te ondernemen tegen de maatregel. ‘We kijken hoe we hier tegenin kunnen gaan. Dat doen we niet alleen, maar ook met andere sectoren. Het laatste woord is hier nog niet over gezegd, en een rechtszaak is niet uit te sluiten,’ aldus Radstake. De ANVR zal het onderwerp bespreken tijdens hun bestuursvergadering later deze week.
Oproer in de politiek
Niet alleen de reisbranche, maar ook politieke partijen zoals de VVD, Hart voor Den Haag en de PVV uitten hun bezwaren tegen het verbod. Zij betwijfelden of het juridisch haalbaar is en beschouwden het als een betuttelende maatregel richting de inwoners van Den Haag. VVD-raadslid Noud Dumoulin verwees naar eerdere voorvallen in andere steden, zoals Zwolle, waar soortgelijke verboden niet doorgingen uit angst voor juridische complicaties. ‘Andere gemeenten zagen af van zulke verboden omdat ze vrezen voor rechtszaken,’ zei Dumoulin.
Wethouder Robert Barker (PvdD) voorzag echter geen juridische problemen. Hij verklaarde dat meerdere adviseurs hebben bevestigd dat het wettelijk mogelijk is om fossiele reclames te weren, ook al pioniert Den Haag met dit verbod. ‘Natuurlijk zijn er altijd risico’s wanneer je iets nieuws probeert, maar die zijn beperkt,’ aldus Barker.
Toename van landelijke interesse
Den Haag is niet de enige gemeente die stappen zet om fossiele reclames te weren. Gemeenten zoals Tilburg, Amsterdam en Eindhoven hebben vergelijkbare initiatieven, maar Den Haag is de eerste waar een dergelijk verbod ook daadwerkelijk in werking treedt. In Amsterdam geldt sinds 2021 al een verbod op fossiele reclames in metrostations, en in andere steden wordt er gewerkt aan het aanpassen van contracten met reclame-exploitanten om deze advertenties te beperken.
Toch is er binnen de reisbranche toenemend gemor over deze tendens. Radstake wijst op de dubbele moraal: ‘Gokken, vreemdgaan en ongezond eten mogen nog wel worden gepromoot, maar vliegen of cruises zijn ineens taboe.’ De ANVR-directeur waarschuwt dat de reisbranche dit soort verboden niet zomaar zal accepteren.
Voorlopig verbod met overgangsperiode
Hoewel het verbod in Den Haag officieel ingaat op 1 januari 2025, zullen bedrijven niet direct worden aangepakt. Volgens wethouder Barker zal er eerst een waarschuwingsperiode zijn om reclamemakers de kans te geven zich aan te passen aan de nieuwe regels. Hierdoor ontstaat er een overgangsperiode voordat de handhaving daadwerkelijk van start gaat.
Ondanks de weerstand is Den Haag de eerste stad ter wereld die fossiele reclames volledig uit de openbare ruimte verbant. Andere gemeenten, zoals Tilburg en Haarlem, volgen mogelijk op korte termijn, maar in steden als Zwolle krabbelden de lokale overheden al terug vanwege juridische bezwaren.
De reisbranche, aangevoerd door de ANVR, bereidt zich echter voor op een mogelijk juridisch gevecht tegen deze gemeentelijke beperkingen op reclame. Het laatste woord over fossiele reclames is dus zeker nog niet gezegd.