Beeld: Iwan Bean
‘Inclusie is meer dan een idealistisch streven; het is een noodzakelijke basis voor organisaties die écht willen verbinden met de samenleving en hun medewerkers,’ stelt Iwan Bean. Als bestuurder en auteur van het boek Inclusief Meesterschap heeft Bean een scherp oog ontwikkeld voor de uitdagingen én kansen van diversiteit en inclusie. Tijdens de masterclass Van inclusief leiderschap naar inclusief meesterschap op 2 april 2025 daagt hij deelnemers uit om voorbij rituelen te gaan en echte impact te maken.
‘Met een positieve houding naar het leven bereik je meer,’ zegt Bean. ‘Ik zie het glas altijd als halfvol.’ Dat optimisme vormt de basis van zijn visie: inclusie vraagt om actie en eigenaarschap. ‘Wat ik vaak zie, is dat organisaties blijven steken in rituele dansen. Denk aan diversiteitsweken, symbolische gebaren of werkgroepen zonder mandaat. Dat verandert niets aan de diepere systemen die uitsluiting in stand houden.’
Duurzaam beleid en gedrag
Volgens Bean ligt een groot deel van het probleem in de manier waarop het inclusiedebat gevoerd wordt. ‘Het gaat vaak over individuele verhalen en persoonlijke ervaringen – de leefwereld. Dat is waardevol, maar biedt te weinig handvatten voor structurele verandering. Mijn boek is geschreven vanuit een bestuurdersperspectief. Hoe zorg je ervoor dat inclusie niet een losse activiteit blijft, maar ingebed raakt in het DNA van je organisatie?’
Sinds de publicatie in mei 2024 heeft het boek veel tractie gekregen. ‘Leiders herkennen zich in de uitdagingen die ik beschrijf en waarderen de concrete tools die ik aanbied. Het draait om meer dan goede bedoelingen: hoe vertaal je intenties naar duurzaam beleid en gedrag?’
Veel aandacht, maar weinig resultaat
Hoewel diversiteit en inclusie steeds vaker op de agenda staan, ziet Bean dat de resultaten vaak tegenvallen. Dat komt omdat het probleem veel dieper zit. Hij licht toe: ‘Symbolische initiatieven krijgen vaak veel aandacht, maar echte verandering blijft uit. Zolang de top van een organisatie niet begrijpt waarom inclusie essentieel is, blijft het een lage prioriteit, zowel in strategie als in uitvoering. Verandering begint bij een heldere visie en een goed verhaal over waarom inclusie belangrijk is – niet alleen voor de medewerkers, maar ook voor de organisatie en haar omgeving.’
De valkuilen
Tijdens de masterclass gaat Bean in op de grootste misvattingen over inclusie die organisaties belemmeren om vooruitgang te boeken. Hij noemt drie hardnekkige aannames:
- Wij-zij-denken: ‘Inclusie wordt vaak gezien als iets wat ‘zij’ nodig hebben, terwijl ‘wij’ bepalen hoe dat moet gebeuren. Dat versterkt juist de kloof tussen groepen in plaats van die te overbruggen.’
- Diversiteit versus kwaliteit: ‘Het idee dat diversiteit ten koste gaat van kwaliteit is een mythe. In werkelijkheid versterken ze elkaar juist: diverse teams zijn innovatiever en effectiever in het oplossen van complexe vraagstukken.’
- De bias aanpakken: ‘Veel organisaties denken dat een training van een dag onbewuste vooroordelen wegneemt. Maar bias is diepgeworteld en vraagt om structurele reflectie en coaching.’
Meesterschapslabs: leren door ervaren
Een van de manieren waarop Bean organisaties helpt, is via zogenaamde meesterschapslabs: interactieve simulaties waarin managers hun eigen gedrag en aannames onder de loep nemen. ‘Je kunt mensen vertellen wat inclusie inhoudt, maar ze begrijpen het pas echt als ze het voelen en ervaren. In de labs confronteren we deelnemers met situaties die hen uitdagen om na te denken over hoe ze inclusie in de praktijk brengen. Hoe reageren ze op uitsluiting binnen een team? Hoe versterken ze een gevoel van sociale veiligheid? Dat zijn de vragen waar we mee werken.’
Een ander voorbeeld is de zogenaamde organisatiebrede APK-keuring die Bean initieerde bij de Raad voor de Kinderbescherming. ‘We hebben laten onderzoeken hoe divers en inclusief we écht waren, zowel als werkgever als in onze dienstverlening. Dat vraagt om eerlijkheid en kwetsbaarheid. Je moet bereid zijn te kijken waar je staat en waar je nog moet verbeteren.’ De resultaten van het onderzoek zijn nog niet bekend.
Structurele verandering vraagt eigenaarschap
Een belangrijke boodschap die Bean meegeeft, is dat inclusie niet iets is wat je kunt uitbesteden aan een werkgroep of externe adviseur. ‘Het gaat erom dat leiders zelf eigenaarschap tonen. Ze moeten niet alleen zeggen dat ze inclusie belangrijk vinden, maar het ook laten zien in hun gedrag en keuzes. Wat doe je bijvoorbeeld om ongelijkheid te adresseren? Dit soort vragen moeten centraal staan.’
Volgens Bean vraagt dit om meer dan bewustwording. ‘Je moet concrete stappen zetten. Denk aan een inclusiever aannamebeleid, coaching voor managers en 360-gradenfeedback waarin ook medewerkers en externe stakeholders worden betrokken. Het doel is dat inclusie een natuurlijk onderdeel wordt van hoe je werkt en samenwerkt.’
Hij waarschuwt ook voor repressieve maatregelen. ‘Sommige organisaties leggen inclusie vast in prestatie-indicatoren of ‘straffen’ leidinggevenden die het niet goed doen. Dat werkt averechts. Het gaat niet om het afvinken van doelen, maar om het veranderen van waarden en normen; dat gaat alleen door daar samen op te reflecteren in een veilige setting.’
De masterclass: van inzicht naar actie
Tijdens de masterclass op 2 april wil Bean deelnemers inspireren om voorbij bewustwording te gaan. ‘Veel mensen weten al dat inclusie belangrijk is. Maar weten en doen zijn twee verschillende dingen. Ik wil dat deelnemers naar huis gaan met concrete handvatten en het vertrouwen dat ze daadwerkelijk verandering kunnen realiseren.’
De masterclass richt zich op iedereen in publieke sector. ‘Of je nu een directeur, manager of beleidsmaker of -adviseur bent, iedereen die verantwoordelijkheid draagt in een organisatie kan een verschil maken. Maar het begint bij jezelf: je eigen gedrag, je overtuigingen en je vermogen om anderen mee te nemen in een inclusiever verhaal.’
De toekomst van inclusief meesterschap
Op de vraag wanneer hij zichzelf overbodig acht, lacht Bean. ‘Nog lang niet,’ zegt hij. ‘We hebben in Nederland nog een lange weg te gaan. Inclusie vraagt om cultuurverandering en dat gaat niet van de ene op de andere dag. Maar ik zie steeds meer mensen die echt willen leren en stappen willen zetten. Dat geeft hoop.’
Zijn boodschap aan deelnemers is helder: ‘Inclusie is geen losse activiteit of verplichting. Het is een manier van werken en denken die organisaties sterker maakt. En het is aan ons allemaal om daar een positieve bijdrage aan te leveren.’
Aanmelden voor de masterclass Inclusief Meesterschap op 2 april 2025