De komende jaren gaan duizenden ambtenaren met pensioen. Daarmee verdwijnt een stabiele “database” vol waardevolle kennis, onkenbare weetjes en organisatiegeheugen. Hoe borg je die kennis anno 2022? Zeker in een arbeidsmarkt waarin een baan voor het leven niet meer bestaat. Jonge ambtenaren trekken aan de bel en willen het onderwerp agenderen voordat het te laat is.
‘Ervaren senioren zou je eigenlijk in hun laatste jaar minstens 80 procent moeten vrijmaken om jongere collega’s op te leiden,’ stelt Cem Sentürk, constructeur CIV bij het ingenieursbureau van gemeente Den Haag. Toen hij na de TU Delft zijn eerste voet binnen het bureau zette, zag hij onmiddellijk van wie hij nog veel hoopte te leren. ‘Op de universiteit leer je rekenen, in de praktijk leer je pas hoe je dat kunt toepassen. Wij hebben een beroep waar je ervaring voor nodig hebt. Binnen de afdeling zitten die kennis en ervaring voor een groot deel bij een kern van vijftigers en zestigers die al heel lang bij de gemeente werk. Deze kern stuurt een schil van jongere medewerkers aan en zorgt voor kennisoverdracht.’
In augustus 2022 gaat de eerste senior met pensioen, aldus Sentürk. ‘We moeten iets doen om de kennis van zijn generatie te behouden. Ik heb er zelf voor gezorgd dat ik door een van die collega’s begeleid word. Maar wat mij betreft, zou dat bewuster, breder en intensiever moeten dan nu gebeurt, om te voorkomen dat waardevolle kennis straks voor altijd verdwijnt. We hebben bijvoorbeeld tekenaars die nog op papier hebben leren tekenen. Die mensen hebben een uniek inzicht en hun skills zijn sowieso zeldzaam in de huidige arbeidsmarkt.’
Collega’s die vlak voor hun pensioen staan, worden stapsgewijs minder betrokken bij nieuwe projecten, zegt Sentürk. ‘Ik zou zeggen, geef ze een nieuwe taak: actieve kennisoverdracht. Bijvoorbeeld, neem ons mee op excursie naar speciale projecten en vertel hoe je die hebt aangepakt, leg kennis vast in presentaties, maak een cursus van hoe wij hier projecten doorrekenen en geef individuele begeleiding. Dan kun je met een voldaan gevoel afscheid nemen.’
Stabiele basis
Bij kennisoverdracht in een organisatie gaat het over meer dan alleen puur technische kennis. De meest waardevolle kennis is bedrijfsspecifieke kennis. Zoals kennis over hoe je succesvol processen aanpakt en samenwerkt binnen de organisatie, over bedrijfscultuur, en over het collectieve geheugen van de organisatie. ‘Projecten in stedelijke ontwikkeling beslaan soms jaren, soms decennia,’ vertelt Brian Nap, beleidsmedewerker bij DSO Stedenbouw en Planologie van Den Haag. ‘Nu kunnen we nog veel vragen aan de oudere, ervaren stedenbouwkundigen die soms al vanaf het begin bij zo’n project betrokken zijn. Zij weten nog precies waarom bepaalde beslissingen zijn genomen. Als die kennis niet wordt overgedragen, kun je gemakkelijk een verkeerde afslag nemen. En dat is in ons geval catastrofaal omdat het om grote projecten en miljoenen euro’s gaat.’
*Dit is het eerste deel van een artikel uit onze speciale uitgave voor en over jonge ambtenaren. Lees hier verder
Beeld: Hilbert Krane