Ik heb het zo vaak gehoord, en zelf zo vaak gezegd; ‘de verandering moet echt bottom-up worden vormgegeven’. En nee, daar was geen woord aan gelogen. En nee, het was geen onderdeel van de ‘management bullshit bingo’. Maar tussen het echt menen en het weer eens zelf ervaren, zit nog wel een wereld van verschil.
Voor eindverantwoordelijken, leidinggevenden of adviseurs is het maar al te duidelijk dat boodschappen die van ‘bovenaf’ komen echt niet altijd in de juiste aarde vallen op de werkvloer. En de oprechte overtuiging dat dingen ‘van onderop’ moeten komen is er daarom ook echt wel. Er is echter een probleem. Heel veel leidinggevenden en adviseurs zitten zelf helemaal nooit meer ‘onderop’.
Des te inzichtelijker was het daarom om als vrijwilliger van de sportclub van mijn kinderen weer eens te ervaren hoe lastig het met de poten in de klei werken soms is. Even een paar voorbeelden. Bij gebrek aan veel spontane aanloop ben ik gevraagd om me bezig te houden met de indeling van de teams voor het sportseizoen. En vooraf was me al duidelijk dat dat best eens een hondenbaantje zou kunnen worden: vriendjes en vriendinnetjes die bij elkaar in het team willen, klasgenootjes die juist niet met elkaar in een team willen, ouders die broertjes op dezelfde tijd willen laten spelen om het thuis nog een beetje te kunnen regelen. Kortom, meer wensen dan ooit in te willigen zijn.
En hoe vaak je dan vooraf communiceert dat je rekening zal proberen te houden met alle wensen, maar ook mensen teleur zal gaan stellen, maakt niet uit. Het resultaat is altijd schreeuwende, dreigende of huilende mensen aan de lijn (of nog erger, aan de deur). Dat gedrag is al een column op zich waard, maar dat later misschien een keer.
Voor nu zit mijn verbazing in het gebrek aan rugdekking dat ik van ‘hogerhand’ heb ervaren terwijl ik met mijn ‘poten in de klei’ stond. Ouders die het hardst schreeuwden en het meest onbeschoft waren, haalden uiteindelijk hun gelijk bij het bestuur van de club.
En ik? Ik kon na al het gezeur, degenen die zich netjes hadden gedragen de mededeling doen dat alles toch anders werd dan eerst bedacht. Ik moest daarbij geregeld denken aan al die mensen die werkend voor de publieke zaak anderen moeten teleurstellen over bouwvergunningen, subsidies, uitkeringen of wat dan ook en daarvoor van hun (politieke) bazen ten eerste soms maar weinig waardering krijgen, maar nog erger, geregeld een schop na in plaats van een steuntje in de rug krijgen.
Want laten we eerlijk zijn, daar is zo’n sportclubje natuurlijk niks bij. Maar wel heel goed voor iedere leidinggevende of adviseur om eerst weer eens ‘bottom’ te zijn, voordat je spreekt over een ‘bottom-upbenadering’.