Mark Frequin is voormalig topambtenaar. Op dit moment is hij adviseur en trainer op het gebied van publiek leiderschap. Hij stelde het Kompas voor Publiek Leiderschap voor de ABD op.
We hebben het als overheid zo ingewikkeld gemaakt dat het voor inwoners van Nederland vrijwel niet meer te begrijpen valt. Procedures zijn lang, stroperig, ingewikkeld en onnavolgbaar. Regels zijn inmiddels zo dikgezaaid dat je bijna niet meer door het woud van wetten en maatregelen heen komt. Regels die er van zichzelf al uitzien als een kerstboom vol details, specificaties en uitzonderingsgronden. En daarbovenop is onze communicatie erop gericht om geen fouten te maken en geen risico te lopen. Met als gevolg taaie onbegrijpelijke spaghettitaal over onnavolgbare besluiten.
Ja, ik weet dat er inmiddels cursussen zijn voor ambtenaren om begrijpelijk te leren schrijven. Maar onbegrijpelijke zaken krijg je niet zomaar in begrijpelijke teksten. Het draait natuurlijk niet alleen om de taal, het gaat om een inmiddels geheel onbegrijpelijke overheid. En wat krom is, schrijf je niet zomaar recht. Gelukkig heeft de overheid daarop ook al het antwoord. Namelijk: de burger centraal. Wat een gotspe! Niet de burger staat centraal, maar de overheid zelf. De burger moet zich aanpassen aan de overheid. En als de burger het niet begrijpt, moet deze op een taalcursus. Het zou eigenlijk zo moeten zijn dat we het door ict allemaal een stuk makkelijker gaan krijgen. Maar nee hoor, je hebt tegenwoordig een extra opleiding nodig om te kunnen omgaan met onbenaderbare servicedesks of om met de DigiD toegang te krijgen tot jouw eigen gegevens. Het verkeerde antwoord op dit probleem is dat de overheid stimuleert dat meer mensen digitaal vaardiger gaan worden.
De omgekeerde wereld lijkt mij. Niet de inwoners van Nederland moeten op cursus. De overheid moet op cursus. Het is toch te pijnlijk voor woorden dat een groot deel van onze samenleving familie of vrienden of buurtgenoten moet inschakelen om te communiceren met onze publieke diensten. Dan zijn het geen diensten, maar barrières. Mensen schamen zich ervoor dat ze niet normaal in contact kunnen komen met onze diensten. Schande! Het is belangrijk dat mensen gewoon kunnen zeggen: Huh? Wat bedoel je? Dat moet niet als schaamte voelen. Het is een noodzakelijke verzetsdaad, die gestimuleerd moet worden. Met een aantal bondgenoten wil ik werken aan een eenvoudiger Nederland. Onze strijdkreet is: Huh? Wat bedoel je?. En als je mee wilt strijden, sluit je dan aan bij onze Club van Huh, die we recent hebben opgericht.
*Deze column verscheen oorspronkelijk in PD 51: Samen werken aan beter NL
Beeld: Pexels