Richard van Zwol is een intelligente man die met een minder intelligent karwei bezig is. De hoogste ambtenaar van Binnenlandse Zaken geldt als knappe kop, vriendelijk persoon en uitstekend adviseur voor zijn politieke bazen. De wijsheid van de reorganisatie die Van Zwol sinds dit voorjaar op BZK uitvoert, werd echter vanaf dag een betwist.
Anno 2015 blijkt het – honderden departementale cursussen empathisch luisteren verder – nog steeds mogelijk top-down te werk te gaan. Van Zwol kondigde zijn reorganisatie plan domweg af. BZK voegt enkele directoraten-generaal samen om slagvaardiger te opereren, met name in de bedrijfsvoering van het Rijk. Ook moet Wonen beter binnen BZK worden geïntegreerd.
Collega-topambtenaren waren echter niet van te voren geïnformeerd. Bouwend Nederland, Aedes en andere stakeholders voor wie hetzelfde gold, waren boos over de overval en stuurden in juli een brandbrief over de operatie naar het kabinet.
Hard power prevaleerde echter. Van Zwol had zich van tevoren verzekerd van de steun van de twee ministers op BZK, die eerder onder de indruk waren geraakt van zijn regiekwaliteiten. De reorganisatie werd doorgedrukt, overigens met steun van de Ondernemingsraad. Dat dan weer wel.
Dan de redengeving. Die zou men eerder bij Economische Zaken verwachten. In zijn schaarse toelichtingen verwees Van Zwol herhaaldelijk naar de economische rat race waarin ons land verkeert. Veel stoere taal over slagvaardigheid. Weinig liefde die men bij een moederdepartement zou verwachten voor hulp bij de moeilijke decentralisatieprocessen waarin provincies en gemeenten verwikkeld zijn.
Ten slotte was er de ruwheid der omgangsvormen. Een van de markante DG’s op BZK die Stef Blok had geholpen rust te scheppen aan het woonfront, werd zonder pardon de laan uit gestuurd. Mark Frequin beleefde even later een zachte landing als DG Bereikbaarheid op – waarschijnlijk niet toevallig – een ander VVD-departement.
Een en ander maakt nog eens duidelijk dat BZK nog steeds niet hersteld is van de schrik van 2010. Toen verloor het de politie aan de buren van Justitie. Het mislukken van het fusieplan voor de provincies deed de reputatie van BZK evenmin goed. Het departement wekt de indruk van een dolende. Maar zoals zoveel, is ook deze misère relatief. De ellende bij de buren van Veiligheid en Justitie is aanmerkelijk groter. Terugkeer van de politie van VenJ in de moederschoot geldt inmiddels als serieuze optie. Van Zwol zal er graag een handje bij helpen.