Kunstmatige intelligentie vraagt weldenkendheid

Het was een interessant artikel, 24 augustus op de website van de NOS. De Universiteit van Amsterdam had mensen een gemanipuleerd filmpje laten zien waarin voormalig CDA-leider Buma uitspraken deed, die hij nooit gedaan had. Die waren hem, met behulp van slimme computersoftware, letterlijk “in de mond gelegd”. De onderzoekers hadden gekeken of dat de kijkers beïnvloedde in hun oordeel over deze politicus? Natuurlijk deed het dat, alleen bij de ene groep wat meer dan bij de andere groep. Dat kan moeilijk verrassend genoemd worden. Typisch nieuwtje categorie komkommertijd.

Toch hield het bericht me bezig. In onze digitale wereld vervaagt de grens tussen echt en nep in rap tempo. Toen ik recent mijn intrede deed op Instagram, verbaasde ik mij over de prachtige foto’s die daarop werden gepost. Toen ik het zelf uitprobeerde, bleken mijn plaatjes met tal van effecten ook kinderlijk eenvoudig een stuk mooier gemaakt te kunnen worden. Dat is natuurlijk nog redelijk onschuldig. De software waar de NOS over schreef, helpt je om een willekeurig iemand te laten zeggen wat je wilt, zonder dat scheve gezichten het bedrog verraden. Met hetzelfde gemak monteer je het gezicht van een willekeurig persoon in een foto of filmpje. En dan figureert een keurige meneer of mevrouw opeens in een schaamteloze scene op een pornosite. Ongetwijfeld tot lol van velen, maar het is natuurlijk ook puik materiaal om iemand fiks mee te chanteren!

De gevolgen kunnen enorm zijn. Niet alleen voor de personen in kwestie. Maar zeker ook voor onze democratie en rechtsstaat. De ontwrichtende werking van de permanente argwaan die zich in onze samenleving zal nestelen als feit, fake en deepfake dwars door elkaar heenlopen, is moeilijk te onderschatten. Natuurlijk, men werkt hard om de ontmaskeringstechnologie gelijke tred te laten houden met de manipulatietechnologie. Maar voor de tallozen die zich laten leiden door een vluchtige blik op hun mobiel is dat vergeefse moeite. En een goedgevulde koffer met beleidsinstrumenten is nodig, maar ook een armzalige reddingsboei gelet op de snelheid en onvoorspelbaarheid waarmee dit veld zich beweegt. Artificial intelligence is hot. Er worden miljoenen euro’s in geïnvesteerd. Niet ten onrechte, gelet op de potentie ervan. Maar om te voorkomen dat de zegen van kunstmatige intelligentie in een vloek verkeert, zullen we naar rato moeten investeren in mediawijsheid, in gezond oordeelsvermogen, in klassieke deugden als bedachtzaamheid en respect. Een mooie paradox: kunstmatige intelligentie vraagt vooral weldenkendheid.

*Deze column verscheen in Publiek Denken 22 Omgevingswet: Blik op vooruit. Wilt u meer artikelen lezen? Neem dan nu een gratis abonnement op Publiek Denken.

Delen

Reageer

*

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Verplichte velden zijn gemarkeerd met *

  1. Ik deel de bezorgdheid van Arwin van Buuren. Dit gevaar vraagt echter om een harde aanpak, niet om een koffer met complexe beleidsinstrumenten. Het gaat hier om bedrog en misleiding. De wetgeving biedt de basis om dit strafbaar te stellen. En om forse boetes op te leggen bij overtreding. Zodra ook grote bedrijven hier last van krijgen, is het snel gebeurd met ontwikkeling en onderhoud van de software die gebruikt kan worden voor bedrog.