Wanneer ‘de toekomst’ naar ons en onze huidige tijd kijkt, dan vraagt ze zich af: gaan zij mij wel bereiken? Hier en nu vraagt heel veel aandacht. De uitdrukking ‘in verband met het heden is er even geen toekomst’ is voor velen van toepassing. En dan nog: welke toekomst?
We proberen op Mars te komen terwijl een jongere generatie vindt dat ‘meer van hetzelfde’ een aarde oplevert die niet gezond en leefbaar is. Er zijn nog steeds grote internationale uitdagingen, zoals veiligheid, klimaat, zorg en voeding. Ook het bedrijfsleven is divers. Behalve bedrijven die een maatschappelijke rol pakken, zijn er bedrijven die totale marktdominantie nastreven. Parallel stellen overheden vast dat de heilige graal van marktwerking forse schaduwkanten heeft en worstelen zij met het invullen van hun rol als regisseur op weg naar de toekomst. Dus niet zo vreemd dat ‘de toekomst’ zich zorgen maakt.
In die veelkoppige werkelijkheid zijn er steeds meer signalen over het aanpassen van de weg naar straks. Eurocommissaris Frans Timmermans stelt dat wij nu moeten kiezen om dingen te doen voor straks, ook al zullen wij er persoonlijk de vruchten niet van plukken: ‘ik plant een boom en weet dat ik zelf nooit in de schaduw zal zitten’. Hoogleraar grondslagen ondernemingsrecht aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en voormalig advocaat-generaal van de Hoge Raad Vino Timmerman signaleert de overgang van de economische onderneming naar de politieke onderneming: het bedrijfsleven wordt meer en meer belast met publieke taken. En hoogleraar economie aan het University College London Mariana Mazzucato pleit voor een overheid die zelfverzekerder keuzes durft te maken. Die voorwaarden stelt, vooral niet alles zelf uitvoert en die bedrijven en burgers stimuleert om ermee aan de slag te gaan.
Onderweg naar zo’n toekomst zullen wij als burgers, overheden en bedrijfsleven met vallen en opstaan samen werken aan oplossingen voor complexe maatschappelijke vraagstukken. Vanuit durf en de gedeelde overtuiging dat mensen samen maatschappelijke systemen kunnen en moeten innoveren. Dat stappen worden gemaakt en resultaten worden geboekt door aan de slag te gaan. Maar ook door nadrukkelijk het oog te houden op straks.
In ons boek Ladders tegen Wolken gebruiken wij de metafoor van de wolk als de maatschappelijke dreiging of uitdaging die inspireert en urgentie geeft. De ladder staat voor de aanpak en de stappen die ons helpen om de broodnodige oplossingen te ontdekken en te realiseren. Maar hoe doen we dat in de praktijk? In Nederland hebben we ruime ervaring om vliegvelden, dijken en IT-infrastructuur te ontwerpen en te realiseren. Maar er is veel minder ervaring met het innoveren van maatschappelijke systemen. Het is dus essentieel om opgedane ervaring te bundelen en daarmee ‘de toekomst’ een handje te helpen.
Daarom: lees ons boek en deel je ervaringen met ons. En met beleidsmakers en managers die met systeeminnovaties aan de slag zijn of willen en op zoek zijn naar het ‘hoe’.