Voor bondscoach Louis van Gaal is het helder. Als je niet levert, hoor je niet in het Nederlands elftal.
En ik ga hier geen voetbalanalyse maken van wat leveren is voor een middenvelder of voor een aanvaller. Het gaat mij om de basisgedachte. Als je niet levert waar je voor bent ‘besteld’, dan raak je het vertrouwen kwijt.
Als je in een restaurant een kop koffie bestelt, of bij de hakkenbar een setje nieuwe zolen, dan verwacht je dat je krijgt wat je hebt besteld. Misschien met enige logische vertraging. Maar je krijgt het wel. En krijg je het niet? Wordt er niet geleverd? Dan gaat het vertrouwen spreekwoordelijk te paard, en komt het slecht te voet weer terug.
En daar komt de knoop die veel mensen voelen als het gaat om de overheid. Ondanks de pogingen in de afgelopen 25 jaar om inwoners en bedrijven als klanten te willen zien, zijn diezelfde inwoners en bedrijven natuurlijk helemaal geen klanten. Je kunt helemaal niet kiezen voor een andere overheid om je paspoort, kinderbijslag, invalideparkeerkaart of verkeershandhaving bij te bestellen.
En ja, heel veel vraagstukken van de overheid zijn een stuk complexer dan een kop koffie of een set nieuwe zolen. Die VUCA-wereld waarin we leven is inderdaad volatile, uncertain, complex and ambiguous. En de antwoorden daarop zijn ook voor de overheid niet gemakkelijk te geven.
Maar een andere mooi (Engelse) uitspraak is Don’t overpromise and underdeliver. Als je meer belooft dan je waarmaakt, schaadt dat het vertrouwen.
En dus zijn er twee parallelle wegen die bewandeld moeten worden:
- Geen dingen beloven die we niet kunnen waarmaken. En dus eerlijk zijn over de dingen die de overheid niet kan fixen. Of niet wil fixen, omdat er wordt geregeerd vanuit een bepaalde politieke overtuiging.
- De dingen die wel worden beloofd gewoon goed en tijdig regelen.
Want de restauranthouder of de schoenmaker van het begin van dit stukje kunnen je feilloos vertellen dat het een doodzonde is om niet te leveren. Gelukkig zien heel veel politici, bestuurders en werknemers in de publieke sector dat inmiddels ook steeds indringender. Niet leveren kan echt niet meer.
En nu zijn er veel wetenschappelijke studies verschenen die goede verklaringen geven, waarom we de overheid niet zomaar moeten vergelijken met het gemiddelde restaurant of de hakkenbar om de hoek. Sterker nog, je kunt me niet sneller op de kast krijgen dan met borrelpraat over de trage, domme, geldverkwistende overheid en luie ambtenaren die er alleen zitten omdat het makkelijk werken is. Maar leren van het verleden en leren van andere landen kan hierin echt geen kwaad. Ik heb eerder al een pleidooi gehouden voor ‘doping’ bij het bereiken van resultaten en de resultatenmotor die Michael Barber heeft bedacht met zijn deliverology.
In mijn ogen zijn we het stadium voorbij dat het nice to have is dat er resultaten worden geleverd. Het vertrouwen in de overheid blijft dalen. Zo is bijvoorbeeld te lezen in dit artikel.
En dat vertrouwen kan alleen worden teruggewonnen door, in de woorden van Louis van Gaal en Sofie Hermans te spreken, te leveren.