Beeld: Pexels
Mark Frequin is voormalig topambtenaar. Op dit moment is hij adviseur en trainer op het gebied van publiek leiderschap. Hij stelde het Kompas voor Publiek Leiderschap voor de ABD op.
Het is duidelijk. De recente berichten over het inmiddels groot aantal ambtenaren zijn zeer zorgwekkend. Het aantal ambtenaren is letterlijk de pan uitgerezen, als een soort zelfrijzend bakmeel. We zijn over alle grenzen van het betamelijke heen gegaan. Ronduit schokkend om te lezen dat in enkele jaren tijd het aantal ambtenaren veel te hard is gegroeid, zowel bij het rijk als gemeenten; zowel bij beleid als bij uitvoering en toezicht. Natuurlijk heeft deze groei niets te maken met meer vraag naar toezicht, uitvoering en beleid. Dit moet autonome groei zijn. Zelfrijzend! Logisch dat het nieuwe kabinet dit gaat aanpakken. De ongebreidelde groei moet worden gekeerd en vraagt van het kabinet doortastend leiderschap.
Interessant is dat dit voornemen in dezelfde geschriften staat als waarin nieuwe maatregelen worden aangekondigd en daarmee een extra beroep wordt gedaan op de inzet van ambtenaren. Het aantal plannen en voornemens van de politieke leiding wordt niet kleiner; integendeel, er komt nog veel bij. En dan hebben we het nog niet over het oprichten van twee nieuwe ministeries. Interessant is ook dat meer aandacht moet worden gegeven aan betere dienstverlening en meer maatwerk, die ook extra mankracht vragen. Maar als politieke lijn is het natuurlijk helder en duidelijk: meer met minder!
Het antwoord mag natuurlijk niet worden dat we in plaats van ambtenaren dan maar consultants gaan inhuren van buiten. Want ook de inhuur gaat over alle grenzen van de afspraken heen die we in het recente verleden hebben gemaakt om dit aan banden te leggen. We gaan met de inhuur over alle normen heen die wijzelf hebben vastgelegd. We overschrijden in hoge mate de maximale inhuurgrens en ondertussen zien we ook nog wat draaideurconstructies. Ingewikkeld wordt het als de ervaring leert dat je eerst meer ambtenaren moet aantrekken of aanstellen om de doelstelling van minder ambtenaren te realiseren. Het vraagt extra mankracht om tot een reductie van mankracht te komen.
Reductie van ambtenaren is geen appeltje-eitje. Dat vraagt om goede nieuwe plannen en om bewaking van de voortgang. En wat betreft de consultants geldt hetzelfde: er bieden zich meer consultants aan om er uiteindelijk minder over te houden. Natuurlijk is dit een kwestie van tijd en tijdelijkheid. Maar het oogt niet lekker! Het is dus niet of/of, maar en/en: meer met minder en minder met meer. Voor de kenners is dit een bekende beleidsspagaat. En mensen met spagaatervaring weten dat het pijn doet!
*Deze column verscheen oorspronkelijk in PD 53: Openbaarheid