Waarom Nederland zo slecht scoort bij het behalen van klimaatdoelen? CEO Roland Pechtold van GroenLeven loopt er dagelijks tegenaan bij de ontwikkeling van grootschalige zonneprojecten. ‘Willen we hier onze klimaatafspraken nakomen, dan hebben we meer politieke urgentie, kortere vergunningstijden en betere samenwerking nodig.’
Pechtold is bezorgd. ‘Op 2 november hadden we de warmste novemberdag ooit gemeten. Daarmee braken we het record van verleden jaar. Dat de aarde opwarmt, valt niet meer te ontkennen. Maar in de dagelijkse praktijk lopen we aan tegen lange vergunningstrajecten voor zonneparken, tegen netbeheerders die duurzame bronnen nog niet kunnen aansluiten en tegen het grote tekort aan technici. De urgentie voel ik niet en de klimaatdoelen blijven uit zicht. Dat is ook wat het Planbureau voor de Leefomgeving constateerde.’ De druk moet erop, zegt Pechtold. ‘Ten eerste moeten de vergunningstijden korter. Onze ambtenaren volgen verouderde wet- en regelgeving die niet aansluit op de uitdaging waar we voor staan. Die wetgeving wordt aangepast, maar dat duurt jaren. Onze ambtenaren moeten de ruimte en de politieke steun krijgen om zelf beslissingen te nemen en te handelen in de geest van de wet in plaats van naar de letter.’ Hetzelfde geldt voor de subsidieverlening. ‘RVO geeft subsidies voor zonneprojecten met als voorwaarde dat ze binnen 4 jaar draaien. Lukt dat niet, bijvoorbeeld omdat de netbeheerder te laat is met aansluiten, dan vervalt de subsidie. We hebben kant-en-klare projecten waar de subsidie om die reden is vervallen. Een klassiek geval van: operatie geslaagd, patiënt overleden.’
Koningin
Om de energietransitie te versnellen hebben netwerkbedrijven, ontwikkelaars en overheid elkaar hard nodig, stelt Pechtold. ‘We moeten lokaal beter samenwerken. Meer vanuit vrouwelijke waarden als verbinding, naar elkaar luisteren, afspraken maken en draagvlak zoeken voor de lange termijn. De Regionale Energiestrategieën (RES’en) helpen daarbij en zorgen voor regie over wat waar mogelijk is. Als het gebruik van landbouwgrond voor een zonnepark geen maatschappelijk draagvlak heeft, willen we ons dan daarnaar schikken?’ ‘Vruchtbare landbouwgrond gebruiken voor zonne-energie heeft ook niet de voorkeur. Maar ook daar zitten gradaties in. Denk aan zonnepanelen boven zachtfruit of oxiderende veengrond.’ ‘De netbeheerders zouden op hun beurt bijvoorbeeld voorspelbare aansluitingstermijnen moeten afgeven,’ aldus Pechtold, ‘zodat ontwikkelaars daarop kunnen voorsorteren. De politiek ten slotte moet ruimte en urgentie geven aan de energietransitie en daarnaar handelen. Wat we geleerd hebben van de coronacrisis is dat in Nederland veel mogelijk is, als de politieke wil aanwezig is. Ik pleit om die reden voor een langetermijninstituut, dat de politieke waan van de dag overstijgt en de energietransitie in Nederland met de nodige vrouwelijke kwaliteiten op koers houdt: een koningin voor de energietransitie.’
Dit artikel is verschenen in de special Groen Akkoord en geschreven door Ellen Röling.