Iedere politieke loopbaan komt vroeg of laat, gewenst of ongewenst, tot een einde. Maar niet voor iedereen ligt er een lucratief commissariaat in het verschiet. LoopbaanNaPolitiek helpt wethouders, Kamerleden, burgemeesters, waterschapsbestuurders en gedeputeerden met het vinden van een baan nadat hun ambtstermijn erop zit. ‘Hoe eerder je begint na te denken over vervolgstappen, hoe sneller je die kunt zetten.’
De Tweede Kamerverkiezingen zijn net achter de rug, of de gemeenteraadsverkiezingen dienen zich alweer aan. En iedere verkiezing kent winnaars, maar brengt ook veel onzekerheden met zich mee. Wint je partij voldoende zetels om je plek in de Kamer te garanderen? Word je verkozen voor nog een termijn als wethouder? ‘Het is mogelijk dat je van de ene op de andere dag niet terugkeert in je ambt,’ zegt Roeland Doornbosch, algemeen directeur van LoopbaanNaPolitiek. ‘Daarom is het wijs als ambtsdragers zich ruim voor de verkiezingen de vraag stellen: welke competenties heb ik en wat heb ik te bieden op de reguliere arbeidsmarkt?’
Marktwaarde
Outplacementbureau LoopbaanNaPolitiek, dat de Cedeo-erkenning heeft met een klanttevredenheidsscore van 94 procent, begeleidt ambtsdragers van a tot z in het proces van het vinden van een baan. Door veel individuele gesprekken te voeren, een netwerk te zoeken en een kandidaat voor te bereiden op sollicitatiegesprekken hielp LoopbaanNaPolitiek al honderden voormalig ambtsdragers aan een baan in tal van sectoren, zoals het bedrijfsleven, de overheid, de zorgsector of het onderwijs. Politici krijgen weliswaar een enkele cursus over hoe politiek werkt, wat loopbaanbegeleiding betreft worden ze aan hun lot overgelaten. ‘In tegenstelling tot ambtenaren hebben wethouders geen recht op loopbaanbegeleiding of een persoonlijk ontwikkelplan,’ zegt Doornbosch. ‘Wij helpen mensen daarom al graag tijdens hun ambtsperiode hun competenties, motivatie, ambities en mogelijkheden voor de toekomst in kaart te brengen.
Wat is je marktwaarde en wat zijn interessante functies voor je? Hoe beter je jezelf kent, hoe beter je weet wat je te bieden hebt, in een volgende termijn of in een andere functie.’ Voor buitenstaanders is het niet altijd duidelijk wat een politicus dagelijks doet of wat hij of zij kan, zegt Doornbosch.‘En onbekend maakt onbemind. Daar is het kabinet aan zet: geef aandacht en investeer in de inzetbaarheid van ambtsdragers in Nederland. Kom met een campagne waarin je burgers vertelt wat een wethouder of burgemeester allemaal voor ze doet. Dat komt niet alleen het functioneren van die ambtsdragers ten goede, maar ook het algehele democratische proces.’
Nieuwe werkelijkheid
Al ruim voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2017 wist Sandra van Rijkom, wethouder in Wijdemeren, dat er een reële kans was dat ze niet terug zou keren voor nog een termijn. Ze begon daarom ruim een jaar van tevoren zich te oriënteren op haar mogelijkheden buiten de politiek. ‘Zodra de verkiezingen zijn geweest, komen er natuurlijk een stuk meer wethouders op de markt,’ zegt Van Rijkom. ‘Dan ben je rijkelijk laat. Doordat ik vroeg begon, had ik ook direct aansluitend op mijn wethouderschap een nieuwe baan.’ Van Rijkom had altijd al een bredere blik, niet alleen op de overheid. Voordat ze wethouder werd, was ze manager van een buitenschoolse opvang en regioconsulent in de zorg. ‘Het wethouderschap is een stevige baan met een grote verantwoordelijkheid,’ zegt ze. ‘Je geeft je ziel en zaligheid en wordt volledig opgeslokt door de politiek. Om daarna weer de andere werkelijkheid in te moeten, de “werk-werkelijkheid”, is een grote stap.’
Van Rijkom was de enige die een traject bij LoopbaanNaPolitiek begon. ‘Veel wethouders denken: ik zit op deze plek, het komt wel goed, ik ga gewoon door. Maar zo eenvoudig is het niet. Als ik kijk naar hoeveel collega’s uiteindelijk zijn teruggekomen in het nieuwe college, dat is maar een handjevol.’Doornbosch vult aan: ‘Als je pas begint met nadenken over vervolgstappen nadat je hebt moeten terugtreden, heb je een teleurstelling te verwerken en kost het je op dat moment waarschijnlijk een aantal maanden of soms langer voordat je concreet en succesvol kunt solliciteren. De slagingspercentages bij LoopbaanNaPolitiek zijn gunstig, maar gemiddeld kost het tijdens het wachtgeld toch zo’n maand of 8 voordat onze kandidaten weer significant betaald werk vinden.’
Samen competenties afpellen
Van Rijkom twijfelde als vervolgstap tussen een functie als onderwijsbestuurder of iets in de kinderopvang. ‘Het was heel fijn om bij LoopbaanNaPolitiek in gesprek te gaan, om eerst goed na te gaan wat ik zou willen doen. Via assessments kregen we vervolgens een goed beeld van waar mijn pluspunten zitten. We hebben echt samen mijn competenties afgepeld. Vervolgens kreeg ik het advies om gewoon eens met mensen te gaan praten. Je beseft het misschien niet, maar heel veel mensen zijn benieuwd naar je politieke achtergrond en wat je daaruit hebt geleerd.’ Ambtsdragers hebben unieke kwaliteiten, maar ontwikkelen ook een aantal vergelijkbare competenties, weet Doornbosch. ‘Over het algemeen ontwikkelen wethouders een aantal managementcompetenties, maar niet zozeer in klassieke zin.Ze zijn formeel geen leidinggevenden, maar ze initiëren wel veel projecten en begeleiden functioneel mensen uit de organisatie, terwijl ze verschillende stakeholders aan hun doelstelling proberen te verbinden. Daarbij halen ze meetbare resultaten als het verbouwen van een schoolgebouw of het bij elkaar brengen van jeugdzorginstellingen.’
In maart 2022 zijn er nieuwe gemeenteraadsverkiezingen. Doornbosch drukt ambtsdragers op het hart zo snel mogelijk te beginnen met het zich oriënteren op de arbeidsmarkt. ‘Wil je door in de politiek en is het aannemelijk dat dat je lukt? Zo niet, wat kun je dan nog meer? Hoe eerder je begint met nadenken over vervolgstappen, hoe eerder je die ook kunt zetten.’ Van Rijkom beaamt dat advies. ‘Het is heel fijn als je op tijd begint. Dat is belangrijk voor jezelf en voor je zelfvertrouwen, maar ook voor de maatschappij: hoe sneller je een baan hebt, hoe minder lang je aanspraak hoeft te maken op wachtgeld.’