De stad als lab

Stadslabs schieten als paddenstoelen uit de grond. Op steeds meer plekken worden coalities gevormd waarin professionals samen met inwoners, ondernemers en onderzoekers werken aan innovatieve oplossingen voor vraagstukken in wijken en steden. Maar wat is er nodig om ervoor te zorgen dat stadslabs ook daadwerkelijk bijdragen aan het vinden van oplossingen voor weerbarstige, grootstedelijke vraagstukken? In de MOOC Stad als lab worden deze en andere vragen over stadslabs beantwoord.

In stadslabs wordt samengewerkt door professionals en bewoners uit de wijk, ambtenaren, onderzoekers en andere betrokkenen zoals ondernemers. Het doel van de samenwerking binnen stadslabs is om weerbarstige vraag­stukken, problemen waar een partij of organisatie geen beweging in krijgt, verder te helpen door gezamenlijk tot oplossingen te komen. Er zijn stadslabs over zeer uiteen­lopende onderwerpen, bijvoorbeeld toekomst­bestendig wonen voor senioren of de verduurzaming van een wijk. Christine Bleijenberg, associate lector Urban Governance bij De Haagse Hogeschool legt uit: ‘De focus bij stadslabs ligt op gelijkwaardig samenspel en gebiedsgerichte samenwerking. Leren en experi­menteren maken hier een belangrijk onderdeel van uit.’

Hippe term
Eigenlijk zijn stadslabs of urban living labs of city labs allemaal hippe termen voor uiteenlopende vormen van samenwerking van verschillende stakeholders, aldus Bleijenberg. ‘Je ziet in onze MOOC Stad als lab dat in stadslabs veel verschillende vraag­stukken centraal staan, dat de partijen die erin participeren uiteen­lopen en de manier waarop invulling wordt gegeven aan de samen­werking verschilt. Wie neemt het initiatief voor een stadslab? En hoe doen we de dingen met elkaar in een lab? Of: wat werkt in een bepaalde situatie?’ ‘Het antwoord op deze vragen verschilt. Er bestaat geen blauwdruk voor een succesvol stadslab. Het is experimen­teren, reflecteren op wat er gebeurt en daarvan leren met elkaar. En ook voor dat leren is in sommige stadslabs veel aandacht maar in andere stadslabs minder.’

Verbeelding
De publicatie Stadslabs: een oplossing voor weerbarstige vraagstukken in de wijken? geeft op dat vlak een beeld van wat er zoal gebeurt onder de noemer van stadslabs. Onderzoek naar een aantal stadslabs in zes steden heeft naast verschillen ook een aantal kenmerkende elementen naar voren gebracht. Dit is interessant voor professionals en bewonersinitiatieven die erover denken om met een stadslab te beginnen. ‘We merken dat de term stadslab zeer tot de verbeelding spreekt,’ zegt Bleijenberg, ‘maar tegelijkertijd zijn er veel vragen over de opzet en invulling ervan. Bijvoorbeeld over: wat kun je doen als de betrokkenheid van bewoners of ondernemers afneemt of als de belangen­tegenstellingen in een stadslab onoverbrugbaar lijken? De inzichten uit ons onderzoek kunnen hierbij helpen.’

Baat
In de MOOC Stad als lab komt de werkwijze in stadslabs aan de orde en is er aandacht voor de impact. Bleijenberg: ‘Het is een brede en toegankelijke manier om meer over stadslabs te weten te komen. Gemeenten kunnen hier baat bij hebben. Maar voor ook bewoners­initiatieven die een stadslab overwegen, is het bekijken van de MOOC de moeite waard.’

Meer weten
Meer weten over stadslabs? De MOOC Stad als lab kan bekeken worden via Omooc.nl/moocs/stad-als-lab/ en is een samenwerking tussen het Lectoraat Public Governance van De Haagse Hogeschool (penvoerder) en de Hogeschool van Amsterdam, Hogeschool Utrecht, Hogeschool Inholland, Vrije Universiteit Amsterdam, Wageningen Universiteit & Research, Public, SIA Platform Stad en Wijk, ZIMIHC Utrecht en de gemeenten Amsterdam, Den Haag, Delft, Utrecht, Rotterdam en Zoetermeer en mede mogelijk gemaakt door Public Cinema, Publiek Denken en Vereniging voor Overheids­Management. Het rapport Stadslabs: een oplossing voor weerbarstige vraagstukken in de wijken? is te downloaden via Bitly.ws/st4w.