Hoe kan het parlement van morgen controleren of toekomstige regeringen zinnig, zuinig en zorgvuldig met publiek geld omgaan? Dat is de centrale vraag in Inzicht in publiek geld van de Algemene Rekenkamer. Met deze publicatie wil de rekenkamer politieke partijen, kabinet, volksvertegenwoordigers, wetenschappers, journalisten en andere betrokkenen uitnodigen tot bezinning op de publieke verantwoording.
Er is de afgelopen jaren veel werk verzet om de overheidsfinanciën en de inrichting daarvan op orde te brengen, aldus de rekenkamer. De rechtmatigheid van de financiële transacties op rijksniveau is al jarenlang ruim 99 procent. Tegelijkertijd is de structuur van de publieke geldstromen en publieke dienstverlening diffuus en ingewikkeld. Het is soms niet duidelijk ‘wie’ waarop mag worden aangesproken, laat staan dat helder is wat maatschappelijke resultaten zijn. Bovendien vindt de uitvoering van rijksbeleid en de besteding van publiek geld niet alleen door ministers plaats. Dat gebeurt meer in netwerken waarin het rijk één van de spelers is. Het is daarom tijd voor bezinning, concludeert de rekenkamer.
In Inzicht in publiek geld brengt de rekenkamer een aantal relevante vraagstukken bij elkaar. Deze moeten politieke partijen, kabinet, volksvertegenwoordigers, wetenschappers, journalisten en andere betrokkenen en deskundigen ertoe aanzetten om over oplossingen na te denken. Waarop is volgens de rekenkamer bezinning nodig:
Duidelijkheid over ‘wie’ waarover verantwoording aflegt en aan ‘wie’
Het is voor een goede democratische controle en verantwoording belangrijk dat duidelijk is in welke mate de rijksoverheid aan het roer wil staan. Taken, bevoegdheden, verantwoordelijkheden en rollen van ministers, medeoverheden en uitvoeringsinstellingen behoren daar vervolgens bij aan te sluiten. En een en ander zou vastgelegd moeten worden in een bijpassend arrangement voor (bij)sturing, bekostiging, verantwoording en toezicht, zodat een volksvertegenwoordiger weet wie waarop kan worden aangesproken.
Aanpassing van informatievoorziening en toepassing van nieuwe technologieën
De veranderende rol en positie van de rijksoverheid op diverse beleidsterreinen vragen om daarbij passende wijzen van informatievoorziening en verantwoording. De registratie en verslaglegging van de financiën zou meer in lijn kunnen worden gebracht met de wijzen waarop medeoverheden, instellingen en bedrijven dat doen. En de opname van informatie over bijvoorbeeld de tevredenheid van afnemers in de verslaglegging door instellingen op afstand kan worden gestimuleerd. De enorme toename aan data over de uitvoering kan helpen om de informatievoorziening slimmer, slanker en sneller te maken. De toepassing van nieuwe technologieën van informatievoorziening kan hieraan bijdragen.
Zicht op resultaten van beleid
Het is noodzakelijk dat er meer inzicht komt in de resultaten die met publiek geld bereikt worden en in wat beter kan. Dat inzicht is ook nodig omdat de uitvoering meer op afstand van de rijksoverheid komt te staan en het tempo in de samenleving hoger komt te liggen. Het ontbreken van voldoende, tijdige en goede beleidsinformatie is steeds weer een hardnekkig probleem in de publieke verantwoording aan het parlement gebleken. Die hardnekkigheid lijkt te wijten aan een cultuurprobleem. In dat geval is een cultuuromslag nodig om de aandacht voor resultaten op de politieke en parlementaire radar te krijgen en te houden.
Voor meer informatie, check de website van de Algemene rekenkamer
Misschien is het een idee om ook de basisvoorzieningen als zorg en huisvesting (en dan doel ik niet alleen op de overheid maar ook de marktpartijen als verzekeraars, intermediairs en woningcooperaties) meenemen. Het is totaal niet transaparant wat er gebeurd met het geld wat daar terechtkomt. Zou goed zijn dat ook daar inzicht in komt, waarbij toch gesteld mag worden dat het onderdeel is van het publieke (lees belasting) geld.