Problemen in het sociaal domein hangen voor een belangrijk deel samen met het systeem van aanbestedingen, vindt Marc Räkers, medeoprichter van Sociale Coöperatie AanZ (Aan Zet) in de gemeente Stichtse Vecht. Het doorkruist het streven om dichter bij de inwoners te staan en met lokale mensen te werken en staat continuïteit in de weg. Gemeenten moeten het sociaal werk zelf gaan organiseren, of veel meer beleggen bij lokale coöperaties van sociaal werkers en ervaringsdeskundigen, aldus Räkers.
Analyses van de knelpunten in het sociaal domein wijzen vaak op financieringsproblemen: het rijk hevelde taken naar de gemeenten over, maar onvoldoende middelen om die goed te kunnen uitvoeren. Volgens Räkers is dat maar een deel van het probleem, de kern is iets heel anders, denkt hij. ‘In het sociaal domein zijn altijd grondrechten van mensen in het geding, of het nou gaat om wonen, werken, opleiding of iets anders. Uit Vlaanderen kwam een paar jaar geleden de constatering dat sociaal werk een mensenrechtenberoep is (zie bijvoorbeeld: https://sociaal.net/achtergrond/mensenrechtenberoep/).
Nederland onderschrijft de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens en het Europees Sociaal Handvest, waarin de grondrechten van burgers zijn verankerd. Je zou kunnen zeggen dat het de taak van sociaal werkers is om ervoor te zorgen dat mensen aan hun fundamentele rechten toekomen. Maar in hun opleidingen spelen rechten nauwelijks meer een rol. Ze leggen ook geen beroepseed af, zoals medici bijvoorbeeld doen. Die leggen de eed van Hippocrates af en kunnen zich daarop beroepen als ze patiënten helpen die bijvoorbeeld niet verzekerd zijn. Dat geeft ze een eigen, onafhankelijke positie. Die hebben sociaal werkers niet. Daardoor laten ze zich vaak leiden door de belangen van de organisatie waarvoor ze werken en niet door die van de mensen die ze helpen. Dit zijn de regels, hoor je dan, maar die gaan niet boven de grondrechten van mensen!’
*Dit is het eerste deel van een artikel uit PD 35: Sociaal domein. Lees hier verder
Beeld: Shutterstock