Marcel Meijs, afzwaaiend gemeentesecretaris, schreef een essay waarin hij een tiental veranderingen beschrijft die het vak van gemeentesecretaris heeft doorgemaakt. Om goed om te kunnen gaan met een veranderd speelveld, dient de gemeentesecretaris vandaag de dag een ‘netwerksecretaris’ te zijn: een goede leider in de ambtelijke organisatie, maar ook in contact met en aanwezig in de samenleving. Daartoe dient het ambacht van gemeentesecretaris te worden onderwezen op een ‘School voor Gemeentesecretaris,’ betoogt Meijs.
Waar komt uw bevlogenheid voor het gemeentelijk bestuur vandaan?
‘Ik heb altijd een grote betrokkenheid gehad bij het publieke domein, bij het openbaar bestuur. Als gemeente zie je rechtstreeks wat er in de samenleving gebeurt. Hoe kun je daar je rol in pakken? Die maatschappelijke betrokkenheid is een grote drijfveer.’
Wat is de belangrijkste eigenschap van een ‘netwerksecretaris’, zoals u het ambacht van gemeentesecretaris beschrijft?
‘Een goede gemeentesecretaris is in mijn ogen iemand die zich kan verbinden aan wat er in de stad of in de gemeenschap nodig is. Diegene is niet alleen in de ambtelijke organisatie een leider, maar is ook aanwezig in de samenleving. Een goede gemeentesecretaris laat zijn of haar gezicht zien op knooppunten in de wijk en zorgt dat hij of zij in contact is met burgers.
Het is echt een ambacht, gemeentesecretaris zijn. Ik pleit daarom voor een ‘School voor Gemeentesecretaris’, waar je opgeleid wordt tot vakman. We hebben zo’n opleidingsschool nodig om gemeentesecretarissen op te leiden tot de ambachtelijke spil binnen het lokale en regionale bestuur.’
U beschrijft een tiental ontwikkelingen die u heeft zien gebeuren in uw twintig jaar als gemeentesecretaris. Heeft het vak en daarmee het publieke domein in zijn geheel zich ten positieve of ten negatieve ontwikkeld?
‘Een goede tendens is dat we in de loop der jaren steeds meer zijn gaan zoeken naar dienstverlening die aansluit op wat er in de wijken en op straat gebeurt. We willen niet meer alleen een rechtmatige overheid zijn, maar ook een overheid die in verbinding staat met de maatschappij.
Maar we laten wel steken vallen in de uitvoering. Zie de Toeslagenaffaire; daardoor raakt de burger teleurgesteld in de overheid. Het Rijk komt daarmee in beeld, maar het straalt ook af op gemeenten.’
Wat is de belangrijkste les uit uw twintig jaar als gemeentesecretaris?
‘Er is een grote professionaliteit en betrokkenheid bij ambtenaren. Geef die de ruimte! Houd op met allerlei regels en protocollen. Het rijk moet de gemeente niet langer beschouwen als een uitvoeringskantoor. Gemeenten weten zelf hoe het moet, laat ze dan ook hun taken uitvoeren.’