Het nieuwe kabinet moet regio’s democratischer organiseren en de wildgroei aan regionale samenwerkingsverbanden stoppen. Dat adviseert de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) in het door het kabinet gevraagde advies Droomland of niemandsland?
Volgens de ROB neemt het belang van regio’s de laatste jaren enorm toe. Dit komt door grote maatschappelijke opgaven op het gebied van klimaat en energie en doordat gemeenten meer taken hebben op het gebied van jeugd, werk en inkomen en arbeidsmarkt. Aan al die opgaven en taken kunnen gemeenten niet in hun eentje vorm en inhoud geven. Een lappendeken aan regionale samenwerkingsverbanden levert echter een steeds grotere spanning op. Opgave en uitvoering, bestuurlijk vermogen, verantwoordelijkheden en financiën en democratische legitimiteit zijn niet meer in balans. Om die spanning te verlichten pleit de ROB voor bestuurlijk maatwerk waar overheden hun taken zoveel mogelijk uitvoeren met dezelfde partners.
De ROB doet drie aanbevelingen om stappen te zetten als het gaat om de bestuurlijke inrichting van regio’s. Ten eerste moeten regio’s ruimte krijgen om zelf te bepalen wie welke taak of maatschappelijke opgave uitvoert. Dit doen zij in overleg met maatschappelijke instellingen, het bedrijfsleven en inwoners. Die ruimte is echter niet onbegrensd. Er dient een kader te komen met de zes uitgangpunten voor het besturen van regio’s: de inhoud staat centraal, het bestuur is democratisch gelegitimeerd, regio’s kennen een bepaalde mate van autonomie, de indeling is meer congruent, maar er is in voldoende mate ruimte voor verschil en bij het besturen van regio’s hoort een passend financieel arrangement.
Ten slotte is het volgens de ROB belangrijk dat de verantwoordelijkheid van de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) voor het stelsel van interbestuurlijke samenwerking wettelijk wordt versterkt. Dit dient naast het doel van het coördineren van het rijksbeleid, ook het doel om de rol als hoeder van het decentrale bestuur richting het rijk beter te vervullen en processen over regionale opgaven te ondersteunen.