Zeker, er zijn grote problemen in het sociaal domein. Jeugdzorg, kinderopvang en Wmo (Wet maatschappelijke ondersteuning) lopen vast. Maar die problemen los je niet op door gemeenten meer geld te geven, zegt hoogleraar bestuur en economie Raymond Gradus.
Volgens de Vereniging van Nederlandse Gemeenten komen gemeenten vanaf 2026 in geldnood. Raymond Gradus, hoogleraar bestuur en economie aan de Vrije Universiteit Amsterdam, valt met de deur in huis: ‘Dat frame is onjuist. De afgelopen tijd hebben gemeenten fors meer gekregen, en nu is er discussie hoeveel dat in 2026 precies moet zijn. Maar dan gaat het nog altijd om heel veel extra geld.’
Doelmatiger inrichting
Gradus is het er ook niet mee eens dat gemeenten nu al grote tekorten zouden hebben. ‘Ze hielden bijvoorbeeld in 2021 substantieel over en voor 2022 lijkt hetzelfde op te gaan.’ Hij maakt zich zorgen. ‘Veel zaken worden op dit moment richting Den Haag geschoven. Maar we hebben landelijk straks echt een financieel probleem. Dat blijkt ook uit de Voorjaarsnota. Het tekort loopt substantieel op. Net als de rente.’
In de discussie over het sociaal domein zou de focus minder op geld moeten liggen, zegt Gradus. ‘Er is vooral een enorm personeelstekort. Dat geldt voor de Wmo, de jeugdzorg, het onderwijs, noem maar op. Dat los je niet op door er steeds meer geld in te stoppen. Gemeenten lijken te zijn vergeten wat ze er zelf aan kunnen doen. Er moet een nieuwe systematiek komen. Een doelmatiger inrichting van de overheid.’
*Dit is het eerste deel van een artikel uit Publiek Denken 44: Sociaal domein. Lees hier verder
Beste heer Gradus,
Het gemeentefonds is verlaagd met 3.4 miljard, dat zorgt voor de enorme uitdaging van gemeenten. Het Rijk heeft het gemeentefonds wel verlaagd, maar er niet bij gezegd wat zij niet meer hoeven te doen.
Daarnaast ben ik het wel met u eens dat het gebrek aan (kundig) personeel, niet opgelost wordt met extra geld. Wanneer er geen personeel is, worden werkzaamheden niet uitgevoerd en hierdoor blijft er weer geld over bij de jaarrekening.
Maar nogmaals, de uitdaging voor ravijnjaar 2026 komt door de eenzijdige korting op het gemeentefonds zonder sturing wat gemeenten niet meer hoeven te doen.