Eind januari luidden burgemeesters de noodklok, omdat de coronamaatregelen volgens velen van hen niet langer uitlegbaar waren. Hoe verhouden de bevoegdheden van de burgemeester zich tot het centraal gezag en welke ruimte hebben zij om maatregelen naar eigen inzicht te interpreteren? ‘Je handhaaft met overtuiging, maar soms wel met lange tanden.’
De logica van de coronamaatregelen was soms ver te zoeken. Wel naar het tuincentrum, niet naar het café. Volgepakte winkelcentra, lege theaterzalen. Naarmate de crisis voortduurde, begon het meer en meer te schuren, vertelt Liesbeth Spies, voorzitter van het Nederlands Genootschap van Burgemeesters en burgemeester van Alphen aan den Rijn. ‘In januari van dit jaar merkten we dat het niet langer houdbaar was. Waarom we wel naar IKEA mochten maar niet naar de concertzaal konden we eigenlijk niet uitleggen. Het draagvlak voor maatregelen was weg.’
Vergalopperen
Een aantal burgemeesters kondigde in januari aan een oogje dicht te knijpen of niet langer te handhaven. Het aantal gemeenten dat daadwerkelijk horeca en winkels de deuren lieten openen (tegen de landelijke maatregelen in), was uiteindelijk op een hand te tellen. Grootschalige, collectieve ontduiking van de regels heeft dus niet plaatsgevonden, zegt assistent-professor aan de Tilburg Law School Niels Karsten. ‘Maar ook met uitspraken over het “toestaan” van overtredingen moeten burgemeesters heel voorzichtig zijn. Dat kunnen ze namelijk helemaal niet. Daar heeft een aantal van hen zich vergaloppeerd.’
*Dit is het eerste deel van een artikel uit PD33: Blik op de gemeenteraad. Lees hier verder
Beeld: Aad Goudappel