nieuws

Dilemmalogica

Een open en transparante overheid maakt contact met burgers en andere stakeholders, benoemt dilemma’s die ze tegen komt en laat zien hoe ze tot een besluit is gekomen. Zo ontstaan begrip en draagvlak in de samenleving, ook als overheidsbeleid impopulair is of nadelig uitvalt. Het klinkt bijna utopisch maar in Den Haag is men er druk mee bezig. ‘Ik wil af van de energie die wordt gestoken in doelredeneringen. Het maakt je blind voor wat anderen willen en belangrijk vinden.’

Aan het woord is Stephan Schrover, directeur-generaal van de Rijksvoorlichtingsdienst (Algemene Zaken) en voorzitter van de Voorlichtingsraad (VoRA), het overleg- en adviesorgaan van de departementale directeuren Communicatie. ‘Bij communicatie door de overheid ging het de afgelopen jaren vooral over taakstellingen,’ zegt hij. ‘Over de bedrijfsvoering en de organisatie van communicatie. Dat was nodig, maar we kijken nu meer naar het vak zelf en hoe het ambtelijk vakmanschap erdoor kan worden versterkt. Daarbij komt een aantal nieuwe thema’s aan bod, zoals gedragskennis en de betekenis van beeld. Een derde, belangrijk thema is dilemmalogica.'[blendlebutton]

Wajong
Bij dilemmalogica gaat het er volgens Schrover om dat het contact tussen overheid en burgers verbetert. ‘Dat openheid en transparantie tot stand worden gebracht en dat er herkenbaar wordt gecommuniceerd. Het betekent ook dat de overheid duidelijk is over de keuzes die ze heeft gemaakt en over de dilemma’s die daarbij een rol spelen. Verder is van belang om met burgers in gesprek te gaan en uit te vinden welke zorgen en onbehagen er bij hen leven. De meeste mensen hebben een basale welwillendheid om mee te werken met de overheid, maar dan moet er wel rekening worden gehouden met wat we procedurele rechtvaardigheid noemen. Dat wil zeggen dat mensen hun tevredenheid primair baseren op hóe een kwestie is afgehandeld, ook als de uitkomst in het eigen nadeel is.’
‘Neem bijvoorbeeld de Wajong, waarmee ik in mijn tijd bij SZW te maken kreeg. Toen er gesproken werd over strengere criteria is Sociale Zaken eerst in gesprek gegaan met Wajongers zelf. En wat bleek: die waren ook niet tevreden met de bestaande regeling. Samen met hen is vervolgens een nieuwe regeling tot stand gebracht. In het huidige kabinet zien we meer bewindslieden die in deze geest contact maken en met de samenleving nieuwe perspectieven vinden als het schuurt en lastig is, zoals de ministers Slob, Wiebes en Van Nieuwenhuizen bijvoorbeeld hebben laten zien bij respectievelijk de achterstanden in het onderwijs, de gaswinning en vliegveld Lelystad. Ze leggen hun oor te luisteren en horen de angsten en bezwaren die er leven. Dat vinden mensen erg belangrijk – en dat ze laten zien wat er met die inbreng wordt gedaan.’
Een ander aspect is duidelijk zijn over wat je als overheid wel of niet kunt. Schrover: ‘Op de gevel van  het oude stadhuis in Den Haag staat: Ne Jupiter quidem omnibus, zelfs Jupiter kan het niet iedereen naar de zin maken. Soms is er geen goede oplossing en moet je kiezen uit twee kwaden. Dan is het van belang om een perspectief te bieden en te kijken: wat kunnen we wel samen oplossen?’
Als je op mensen afgaat, transparant bent over je dillema’s en – indien nodig – om hulp vraagt, kweek je begrip, aldus Schrover. ‘Zoals president Obama bij de kritiek op inzien van emailverkeer door de veiligheidsdiensten een paar jaar geleden. Hij zei: ‘100 Procent privacy kan ik niet garanderen. En 100 procent veiligheid ook niet. Binnen die bandbreedte moeten we opereren.’

VoRa
Een overheid die open en transparant communiceert en burgers en andere stakeholders betrekt bij (de wijze waarop) besluiten worden genomen… het is klinkt ideaal maar hoe zorg je er nu voor dat een en ander praktisch vorm krijgt. Voor alle duidelijkheid, zegt Schrover, dilemmalogica is geen pet project van Algemene Zaken. ‘Andere ministeries zijn er even hard mee bezig, zoals Financiën en Infrastructuur en Waterstaat, en ik heb het onderwerp met alle SG’s besproken. Het heeft immers niet alleen consequenties voor communicatie maar juist ook voor de manier waarop beleid wordt gemaakt en hoe je de uitvoering organiseert: hebben mensen beeld, maken ze het mee? Verder neemt dilemmalogica in het jaarprogramma van de VoRa een belangrijke plaats in. We zijn nu ervaring aan het opdoen. Straks willen we concrete handvatten bieden op basis van wat zich in de praktijk heeft bewezen. Zo willen we het vakmanschap versterken en meer houvast bieden om sterker contact te maken en onze boodschap geloofwaardiger te maken.’
Schrover wil af van de energie die in ‘doelredeneringen’ wordt gestoken: de traditionele manier van communiceren, waarbij een genomen beslissing het uitgangspunt is en de bijbehorende verklaring daarop wordt aangepast. ‘Dat maakt je blind voor wat anderen willen en belangrijk vinden, het enorme potentieel aan oplossingen.’ Hij realiseert zich dat zo’n andere manier van werken lastig kan zijn. ‘Maar het geeft ook een gevoel van opluchting. Er ontstaat een andere dynamiek waarbij de ene partij zich kwetsbaar opstelt en de andere hem niet meteen de maat neemt.’ Met nadruk: ‘Het is geen kwestie van een goednieuwsshow opvoeren of spindoctoring. Zoals gezegd, als overheid kun je het niet iedereen naar de zin maken, maar je kunt wel laten zien welke afwegingen je hebt gemaakt en dat je zaken serieus hebt genomen.'[/blendlebutton]

Delen

Reageer

*

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Verplichte velden zijn gemarkeerd met *