Een zoektocht naar collectief denken zoals opgetekend in de Nederlandse kranten over de afgelopen veertig jaar. Dat is het ruim 600 pagina’s tellende Testament van de pers dat 1 september bij Academische Uitgeverij Eburon is verschenen.
Auteur Klaas Salverda knipte tot in het huidige internettijdperk door in de wereld van fragmenten. Journalistiek geordend naar thema en in chronologische volgorde gezet, levert het geheel een bijzonder overzicht op van lijnen uit onze recente geschiedenis. Een compendium. ‘Om de wereld om je heen een beetje te beheersen en je eigen geschiedenis beter te begrijpen – en naar eigen inzicht aan te vullen’, aldus journalist en medewerker van Publiek Denken Salverda.
De aanleiding? Nog een paar jaar en papieren kranten zijn curiositeiten. Toch waren zij het die door hun weergave van het nieuws jarenlang aan minstens het halve land richting gaven. Wat stond er eigenlijk in de krant? En waar stonden al die kranten voor?
Testament van de Pers vormt de vrucht van een zoektocht naar wat mensen dachten. Salverda heeft daarbij steeds gezocht naar de geest en het karakter van collectief denken. Want als het goed is staat een opinieleider – die trouwens ook politiek leider kan zijn – niet alleen, maar wordt diens gedachtegoed gewild en gedragen door wat we maar even de gemeenschap noemen.
Door de honderden citaten in dit boek volg je dat denken. Elke lezer zal zich er net als de auteur op bepaalde vlakken mee kunnen identificeren of tegen willen afzetten. Zij worden uitgenodigd er bij het formuleren van een eigen mening of misschien wel het bijstellen van een eerder ingenomen standpunt mee aan de slag te gaan. Daarnaast is er ruimte om met aanvullingen op het boek te komen en daarmee het verhaal vanuit de geschreven pers af te maken. Dat kan via de gelijknamige website www.testamentvandepers.nl.
Het omvangrijke naslagwerk, met daarin fragmenten van honderden collega’s, gaat achtereenvolgens over:
- De makers van het nieuws
- Landen en staten binnen en buiten Europa
- Politiek en openbaar bestuur
- Het oude Nederland
- De nieuwe eeuw
- Religie en het vergeten geloof
Veel sterker dan hij zich van tevoren realiseerde is het boek een schreeuw om beschaving geworden, zegt Salverda: ‘Als Testament van de pers iets opnieuw aantoont, dan is het dat stabiliteit en veiligheid nooit vanzelfsprekend en nooit constant zijn. Zelfs een sterke democratie verdient onderhoud en bescherming want zij is in wezen kwetsbaar.
Toch kent het boek een positieve ondertoon. Salverda: ‘We zien dat de geschiedenis een heel sterk zelfherstellend vermogen heeft en een onvoorstelbare kracht om crises te boven te komen.’
Testament van de pers, Klaas Salverda, Uitgeverij Eburon Delft, ISBN 978 94 6301 051 1