De Utrechtse nieuwbouwwijk Rijnvliet is de eerste “eetbare” woonwijk van Nederland. De wijk is nog steeds in aanbouw en de bomen en beplanting zijn nog lang niet volgroeid. Maar Jeroen Schenkels, senior beleidsadviseur groene leefomgeving van de gemeente Utrecht, deelt graag de eerste ervaringen. ‘We kunnen hier allemaal van leren.’
In Rijnvliet staan overal fruit- en notenbomen, in perkjes vind je kruiden en bessenstruiken en naast de basisschool in het hart van de wijk is een dichter begroeid parkachtig voedselbos aangelegd. Vanaf de eerste verdieping van de school kronkelt een houten loopbrug door de lucht, het bomenkroonpad. Als de bomen straks volwassen zijn, kunnen de kinderen vanaf de brug de peren, appels en walnoten uit de kruinen plukken. Het plan voor een wijk met eetbaar groen ontstond in 2015 tijdens een inspraakavond voor de ontwikkeling van Rijnvliet, een onderdeel van Leidsche Rijn. Toen was de wijk nog een weiland. De bewoners van de bestaande lintbebouwing langs de Rijksstraatweg wilden geen onderdeel worden van een standaard nieuwbouwwijk en brachten een voedselbosexpert mee. Zij zagen een groene wijk voor zich met eetbaar groen. Een wijk waarin je kunt recreëren, samen kunt zijn, en die de biodiversiteit en de verbinding tussen mens en natuur zou versterken. De gemeente Utrecht had er wel oren naar. ‘Het past binnen ons Healthy City-beleid. We willen een gezonde en inclusieve stad zijn, en veel groen hoort daarbij.’
Openbaar eetbaar groen
Samen met experts, de projectontwikkelaar van Rijnvliet en de initiatiefnemers (bewonerscollectief De Groene Longen en ecologische culturele broedplaats Metaal Kathedraal) werkte de gemeente het voedselbosidee uit. Schenkels vertelt dat het een voordeel was dat de wijk nog niet bestond. ‘De projectontwikkelaar kon eetbaar groen meenemen in de planvorming en bij de aanleg van de wijk.’ De gemeente koos ervoor om het groenbeheer voorlopig in eigen hand te houden. ‘In de 15 hectaren openbaar groen van Rijnvliet staat een heel ander type planten dan we gewend zijn en ook het beheer – zeker van deze omvang – stelt andere eisen. Zo functioneert het voedselbos biologisch als een bos en hoeft er niet gemest of geschoffeld te worden. Wel is beheer nodig om een gezonde balans te houden tussen de vele soorten bomen en planten die erin groeien. We willen ervan leren, zodat we de principes ook kunnen toepassen in andere wijken. Daarnaast onderzoeken we samen met bewoners wat je nu met zo’n eetbare wijk kunt doen. Hun eerste behoefte daarbij is het delen van kennis en informatie. Zo is er digitaal een bomenkaart van de wijk beschikbaar.’
*Dit is het eerste deel van een artikel uit PD 49: Leefomgeving Lees hier verder
Beeld: Stefan van der Voort