In de publicatie Kwesties voor het kiezen analyseert het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) drie maatschappelijke kwesties die voor burgers van belang zijn, en die naar verwachting een rol zullen spelen in de campagne rond de Tweede Kamerverkiezingen van dit jaar en de daarop volgende kabinetsformatie: de toegankelijkheid van de zorg, de politie en sociale veiligheid, en de oudedagsvoorziening via de AOW en de aanvullende pensioenen.
Het SCP koos deze drie onderwerpen omdat het voor burgers en beleidsmakers cruciale kwesties zijn die ook steeds hoog scoren in het nationaal probleembesef.
Voorafgaand aan deze drie analyses worden twee bredere thema’s belicht die tijdens de verkiezingen actueel zijn, die doorwerken in de maatschappelijke kwesties, en waarover het SCP de afgelopen jaren steeds uitvoerig rapporteerde: maatschappelijke tegenstellingen (in algemene zin, zoals rond opleidingsniveau en andere hulpbronnen; en toegespitst op de integratie van migranten) en de decentralisaties in het sociaal domein, waardoor de verantwoordelijkheidsverdeling tussen rijk, gemeente en burgers verschoof.
In Kwesties voor het kiezen is het SCP uitgegaan van de versies van de verkiezingsprogramma’s die op 7 februari 2017 via de websites van de partijen beschikbaar waren. De analyse is beperkt tot verkiezingsprogramma’s van partijen (c.q. afsplitsingen daarvan) die op dit moment in de Tweede Kamer vertegenwoordigd zijn én zich hebben gemeld voor de verkiezingen van 2017. Aanvullende ideeën en plannen, die niet via de verkiezingsprogramma’s zijn geopenbaard, bleven buiten beschouwing. Het SCP heeft de analyses zelfstandig verricht; over de inhoud van deze publicatie is voor het ter perse gaan geen contact geweest met de betrokken politieke partijen. De verkiezingsprogramma’s waren ook niet het uitgangspunt, maar het slotstuk van de analyses. Het SCP heeft het accent gelegd op de overeenkomsten en verschillen tussen de verschillende partijen op hoofdlijnen, niet op een vergelijking van specifieke maatregelen die afzonderlijke partijen bepleiten.
Het rapport is beschouwend van aard; het is geen doorrekening. Het SCP koos voor deze aanpak om de betekenis van het beleid voor de burger centraal te kunnen stellen. De invloed van afzonderlijke maatregelen daarop is ex ante vaak moeilijker te bepalen dan die op de overheidsfinanciën, de koopkracht en de werkgelegenheid.
Bij elk van de drie kwesties stelde het SCP de volgende vragen: Wat is de maatschappelijk kwestie? Hoe kijken de burgers hier tegenaan? Wat weten we op basis van de wetenschappelijke literatuur over deze kwestie? Wat behelst het lopend beleid op dit gebied? Wat zijn zinvolle handelingsperspectieven en hoe verhouden groepen verkiezingsprogramma’s zich hiertoe?