De transitie en transformatie van de jeugdhulp hebben nog niet opgeleverd wat ervan verwacht werd, constateert Kinderombudsman Margrite Kalverboer (foto Reyer Boxem). ‘Er is nog steeds discussie wie de regie heeft en uiteindelijk doorpakt, terwijl de transitie juist was bedoeld om hier duidelijkheid in te brengen. Aanvankelijk kon je dat zien als een aanloopprobleem, maar we zijn inmiddels twee jaar verder zonder dat dit is veranderd.’
Eind vorig jaar kwam de Kinderombudsman met een kritisch rapport over de jeugdhulpverlening: cliënten weten niet waar ze heen moeten, er zijn wachtlijsten waardoor de problematiek toeneemt, de juiste hulp wordt niet geïndiceerd en jongeren en ouders worden te weinig gehoord. Het zijn conclusies die er niet om liegen en die ook nu, bijna een half jaar later, nog steeds overeind staan. [blendlebutton]Kalverboer daarover: ‘Het principe van de decentralisatie, hulp zo dichtbij mogelijk brengen, is goed. Dat geldt ook voor de intentie om in wijkteams samen te werken, maar er gaat nog steeds veel mis, zie het toenemende aantal kinderen in de crisisopvang. Ik heb er zelf in gewerkt en ik weet uit eigen ervaring dat er pas sprake is van crisisopvang als er in het voorgaande traject heel wat is misgegaan. Wij hadden gehoopt dat er meer passende, lichtere hulp zou komen, maar we krijgen signalen dat dit niet gebeurt.’
Dergelijke signalen zijn er ook over het functioneren van de wijkteams, waarvan de kwaliteit nogal uiteenloopt. ‘Er is veel ongelijkheid in het functioneren van de wijkteams, vaak wordt niet goed vastgesteld wat er met een kind aan de hand is. Jeugdhulp is specialistisch, het belang van het kind is de eerste overweging bij alle beslissingen die je neemt. Dat belang is alleen vast te stellen door een multidisciplinair team met verstand van pedagogiek, sociologie en psychiatrie. Die expertise moet in een wijkteam aanwezig zijn.’
Verderop
Nog een complicerende factor is het begrip ‘participatie’: mensen worden aangespoord zelf initiatief te ontplooien en zelfredzaam te zijn. Het is een reactie op het vroegere beleid, dat vaak als bevoogdend werd ervaren, maar het pakt niet altijd goed uit. Kalverboer: ‘Het is de vraag of de groep voor wie de jeugdzorg bestemd is daar wel geschikt voor is. Het gaat vaak om mensen met een zwakke positie die juist niet kunnen participeren of zelf hun verantwoordelijkheid nemen. Je moet je daarom afvragen of je je proces niet op een andere manier moet inrichten en meer expertise en hulp aan de voorkant bieden dan nu het geval is. Dat kost geld, maar je bespaart het verderop in het traject.’
De Kinderombudsman gaat nog een stap verder. Wat haar betreft verdient het zelfs overweging om een deel van de verantwoordelijkheden weer bij de centrale overheid te leggen. De lichte hulp kan, net als nu, bij de gemeenten blijven, al moet wel duidelijker worden wie de regie heeft, terwijl de zwaardere hulp in een aantal bovengemeentelijke voorzieningen kan worden ondergebracht. Kalverboer: ‘Door het op die manier te doen kunnen we er zeker van zijn dat de benodigde hulp echt overal aanwezig is. Je moet altijd in het oog houden: kinderen zijn kwetsbaar en moeten het hebben van volwassenen die ze beschermen.’[/blendlebutton]