De vragen van politieke bestuurders aan het Steunpunt Integriteitsonderzoek Politieke Ambtsdragers gaan vooral over gevallen van belangenverstrengeling. Dat staat in het Jaaroverzicht 2015 van het Steunpunt. In 2015 hebben bestuurders 76 keer om advies gevraagd over de aanpak van een vermoede integriteitsschending.
Dat de adviesvragen vaak met belangenverstrengeling te maken hebben, komt omdat in het lokale bestuur politieke ambtsdragers middenin hun gemeente staan’, aldus het Steunpunt. Adviseur Hans Groot: ‘Ze zijn vaak actieve dorps- en stadsgenoten en dan kunnen verschillende belangen gaan spelen. Die van ouder of als lid van een schoolbestuur, vereniging of geloofsgenootschap. Het gaat pas mis als de zuiverheid van de besluitvorming in de college- of de raadszaal, al dan niet bewust, in gevaar komt.’
‘De burgemeester moet als hoeder van de bestuurlijke integriteit hiervoor waken,’ zegt Groot. ‘Maar je moet ook de toegenomen krampachtigheid voorkomen. Bestuurders en raadsleden kunnen hun werk goed doen juist dankzij hun lokale kennis en connecties. Door alle incidenten, die terecht en onterecht, naar buiten komen, zijn zij vaker voorzichtig en bang. Dat is jammer want we hebben voldoende goede bestuurders nodig die altijd, ook als zich rond integriteit iets voordoet, voor een zuivere besluitvorming gaan.’
Sinds 1 januari 2015 adviseert het Steunpunt commissarissen van de koning, burgemeesters en voorzitters van waterschappen over de aanpak van (mogelijke) integriteitsschendingen door politieke ambtsdragers in hun bestuursorgaan. Van bestuurders wordt verwacht dat zij optreden bij een (vermoeden van) een integriteitsschending door een politieke ambtsdrager. De aanpak van deze incidenten vereist specifieke deskundigheid, die de meeste bestuursorganen van buitenaf moeten halen.
In de advisering gaat het ook om preventie. Vragen over integriteit zijn onvermijdelijk in het openbaar bestuur. Dan is het beter om voorbereid te zijn of incidenten te voorkomen, in plaats van ze af te wachten. Spreek in ‘vredestijd’ over de vraag: wat nu als…?, luidt een advies. En bepaal ook met wie je van gedachten kan wisselen over dilemma’s voordat die gaan spelen.
Het Steunpunt is in 2015 gestart als onderdeel van BIOS, het Bureau Integriteitsbevordering Openbare Sector. BIOS houdt per 1 juli op te bestaan. Zoals het er nu naar uitziet, zal een deel van de BIOS-taken op 1 juli overgaan naar het nieuwe Huis voor Klokkenluiders; het Steunpunt blijft voorlopig gehuisvest bij het CAOP.