De formatie van colleges van burgemeesters en wethouders duren steeds langer. Ook zijn de gesloten coalitieakkoorden veel omvangrijker dan voorheen. In plaats van alles dicht te timmeren, kunnen onderhandelaars beter werken aan onderling vertrouwen en proberen antwoord te geven op de vraag wie met wie wil samenwerken. En als er dan toch behoefte is aan meer houvast, is er altijd nog het stappenplan voor formeren van de VNG.
De Rijksuniversiteit Groningen en de Universiteit Leiden hebben onderzoek gedaan naar wat er aan de hand is met de formaties na de gemeenteraadsverkiezingen. Uit dat onderzoek, vastgelegd in het rapport De duur van formaties en de lengte van college-akkoorden. Bestuurlijke en politieke complexiteit in gemeenten, komt geen eenduidige oorzaak naar voren. Wel is er een significant verband tussen gemeentegrootte en de duur van formaties en de lengte van akkoorden. Ook heeft de decentralisatie van het sociaal domein de coalitieakkoorden in 2018 gemiddeld langer gemaakt. Niet onlogisch, er moesten over meer onderwerpen afspraken worden gemaakt.
Overgangssituatie
‘Toen ik met het onderzoek begon dacht ik dat ook de langere tijdsduur van de formaties heel sterk zou samenhangen met de decentralisaties en de dilemma’s die daardoor ontstonden,’ zegt politiek wetenschapper Simon Otjes van de Universiteit Leiden, die samen met econoom Joes de Natris en hoogleraar economie van decentrale overheden Maarten Allers (beiden Rijksuniversiteit Groningen) het onderzoek uitvoerde. ‘Maar dat bleek veel minder duidelijk dan verwacht. De toegenomen bestuurlijke complexiteit verklaart de langere formatieduur onvoldoende. In 2018 was er een soort overgangssituatie; gemeenten werden ineens geconfronteerd met nieuwe vragen. We weten nog niet of 2018 een uitzondering was of dat de lange formatieduur het nieuwe normaal zal zijn. De kabinetsformatie duurde ook heel lang, maar dat kwam meer door politieke dan door bestuurlijke complexiteit.’
*Dit is het eerste deel van een artikel uit PD33: Blik op de gemeenteraad. Lees hier verder
Beeld: ANP Foto