Politici in Den Haag hadden er maandenlang de mond van vol: de nieuwe bestuurscultuur. Maar wat komt er in de praktijk van terecht? Bij departementen gaat het niet alleen over meer openheid, maar ook over een veilige en integere werkomgeving. Wat scheelt er nu aan de organisatiecultuur van departementen en wat kunnen we daar aan doen? Een gesprek met twee bestuurders van FNV Overheid.
Het is een essentieel onderdeel van het beleid bij de Belastingdienst: de uitvoeringstoets. Wanneer nieuwe of aangepaste wet- en regelgeving belandt bij het departement, toetsen ambtenaren de uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid van die wet- en regelgeving. De bevindingen worden naar de Tweede Kamer gestuurd. ‘Is die wetgeving onuitvoerbaar, dan staan de vlaggen op rood,’ vertelt Mieke van Vliet, bestuurder Rijk bij FNV Overheid. ‘Maar hoe hoger in de organisatie de uitvoeringstoets komt, hoe meer vlaggen opeens op oranje en groen staan. De ambtenaar geeft aan dat het onuitvoerbaar is, maar moet vervolgens wel dat werk gaan doen. Dan wordt er dus niet meer geluisterd naar de werkvloer en heb je soms geen veilige werkomgeving meer.’
Afrekencultuur
Want trek je vervolgens aan de bel over het verdwijnen van de rode vlaggen, dan heb je vaak een probleem, weet Van Vliet. ‘Je kunt vaak heus wel wat zeggen tegen je leidinggevende, maar doe je dat te vaak, dan ben je lastig en kan dat gevolgen hebben voor je functie. Bij hun aantreden hebben minister en staatssecretarissen bij Financiën medewerkers opgeroepen het te melden wanneer bedacht beleid niet blijkt te werken in de praktijk en te komen met suggesties om dat beleid te verbeteren. Dat is een halfjaar geleden, maar we krijgen signalen dat er nog steeds niet geluisterd wordt naar medewerkers.’
*Dit is het eerste deel van een artikel uit PD35: Regels gaan niet boven grondrechten. Lees hier verder
Beeld: Shutterstock