De meeste burgers in de Participatiewet ervaren onvoldoende invloed op hun eigen situatie. Dat schrijft de Nationale ombudsman in het rapport Inspraak mag geen vinkje zijn.
De banen die mensen in de Participatiewet aangeboden krijgen, sluiten vaak niet aan bij hun mogelijkheden en beperkingen. Daarnaast blijkt het moeilijk om een match te maken tussen wat iemand wil en kan en de beschikbare banen. Mensen durven hierover soms geen klacht in te dienen, uit angst gekort te worden op hun uitkering.
De Nationale ombudsman adviseert om persoonlijke gesprekken met mensen te intensiveren, vooral met diegenen die al langere tijd een bijstandsuitkering ontvangen. Zij willen over het algemeen graag regelmatig contact met een vast aanspreekpunt bij de gemeente.
Ombudsman Reinier van Zutphen geeft aan dat sommige burgers twee tot wel vijf jaar niets horen van de gemeente, terwijl zij wel graag een baan willen. Vrijwel iedereen die de ombudsman sprak, wil graag meedoen aan de maatschappij. Daarom moeten er, ook voor diegenen die (nog) geen betaald werk kunnen doen, meer mogelijkheden komen, bijvoorbeeld om vrijwilligerswerk te doen.
De Participatiewet is bedoeld om mensen te ondersteunen op de arbeidsmarkt. De wet moet ervoor zorgen dat meer mensen die kunnen werken ook daadwerkelijk werk vinden.