De lange-termijnstrategie voor bestrijding van het coronavirus moet niet worden versimpeld tot een uitruil tussen vrijheid en gezondheidsbescherming en het begrip ‘gezondheid’ moet breder benaderd worden. Daarnaast moeten mensen in kwetsbare posities beschermd worden en moeten de lange-termijneffecten niet worden onderschat. Dat stelt het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP).
De uitwisseling tussen vrijheid en gezondheidsbescherming lijkt een soort zero sum game te worden, aldus het SCP. Meer vrijheid beperkt dan de mate van gezondheidsbescherming en andersom, maar dit zou niet zo moeten zijn. De overheid moet rechten en plichten handhaven en politiek wegen. Bovendien spelen er meer waarden mee, zoals democratische waarden, privéleven en het gebruik van de openbaar ruimte. Mensen verschillen in hoe zij die waarden ten opzichte van elkaar wegen.
Gezondheid wordt volgens de onderzoekers te smal benaderd. Er is veel meer dan alleen het medische en zorg gerelateerde. Bredere kennis is daarom nodig om gezondheid goed te kunnen wegen. Naast een Outbreak Management Team (OMT) zou het dus verstandig zijn een Maatschappelijk Impact Team (MIT) in te stellen.
In de lange-termijnstrategie moet de plicht tot zorg en bescherming hoofdzaak blijven. Meer vrijheid en eigen verantwoordelijkheid betekent niet minder overheidsverantwoordelijkheid voor kwetsbare mensen die bescherming nodig hebben. De overheid moet waken dat ook dit geen uitruil wordt en dit tussentijds toetsen.
De overheid moet eerder rekening houden met de korte- en lange-termijneffecten van de coronacrisis. Bij een diepe crisis, die binnen alle maatschappelijke domeinen en in de economie invloed heeft, werken de effecten lang door. Denk daarbij aan armoede, geestelijke gezondheid, mogelijke faillissementen en baanverlies, maar ook het verlies van vertrouwen in instituties. Naarmate een crisis langer duurt gaan sommige aspecten zwaarder wegen, zoals isolement en psychische druk. Dat betekent dat maatregelen zoals contactbeperkingen, een avondklok of schoolsluiting op het ene moment niet hetzelfde wegen als op het andere. Het invoeren van een maatregel op een later moment heeft impact op naleving, draagvlak en vertrouwen, aldus de onderzoekers.
Implementeert de overheid de observaties van het SCP niet, dan kan het vertrouwen van mensen verder onder druk komen te staan of afnemen. Bovendien ontstaat het risico dat de overheid de bredere kennis die er wel is, niet absorbeert en implementeert. Nu is het moment om discussies te voeren over bijvoorbeeld solidariteit en voorrang op de Intensive Care, en niet midden in de crisis.