De legitimiteit van het decentraal bestuur staat onder druk en het lage vertrouwen in politiek en overheid lijkt ook het vertrouwen in het democratisch bestel aan te tasten. Dat blijkt uit de Staat van het Bestuur 2022, een tweejaarlijks trendrapport van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) over hoe het met gemeenten, provincies en waterschappen gaat.
Burgers hebben vaak andere verwachtingen van het lokaal bestuur dan hetgeen dat kan waarmaken, schrijft minister Bruins Slot in een brief aan de Kamer. Ook schrijft ze dat het draagvlak voor democratie weliswaar groot is, maar dat er barsten ontstaan.
Ook komt naar voren dat het werk van wethouders en raadsleden veeleisend is en het verloop groot. In de periode 2018 – 2022 is in gemeenten 38 procent van de raadsleden en 47 procent van de wethouders tussentijds vertrokken. Raadsleden stellen dat hun werk veel tijd in beslag neemt en moeilijk te combineren is met hun vaste of andere baan. Het ministerie van BZK is in gesprek met de beroeps- en belangenverenigingen van het decentraal bestuur om het grote verloop een halt toe te roepen.
In de Staat van het Bestuur is ook aandacht voor de beleving van inwoners. Zij blijken lokale referenda, inspraak, burgerfora en andere vormen van burgerparticipatie belangrijk te vinden, maar daar wordt in de praktijk nog weinig gebruik van gemaakt. Om gebruik te stimuleren, werkt het ministerie van BZK aan een Wet participatie op decentraal niveau. Daarmee moeten decentrale overheden verplicht worden vast te leggen hoe ze hun inwoners beter kunnen betrekken.
Op het dashboard van de Staat van het Bestuur is meer informatie te vinden over het openbaar bestuur, de mensen die daar werkzaam zijn en de verhouding met inwoners.