Met een raadsakkoord kan de gemeenteraad zijn eigen positie versterken doordat hij vroegtijdig wordt betrokken bij de totstandkoming en uitvoering van beleid. En ook inwoners kunnen in een eerder stadium bij dat beleid worden betrokken. De afgelopen jaren werkten 56 gemeenten met een raadsakkoord. Twee daarvan, Utrechtse Heuvelrug en Hilvarenbeek, vertellen over hun ervaringen.
Een raadsakkoord is een raadsbrede overeenstemming over inhoudelijke thema’s op hoofdlijnen en soms ook het politiek-bestuurlijke proces. Door te kijken waarover ze het eens zijn en zich constructief op te stellen als ze het oneens zijn, kunnen politieke partijen in de gemeenteraad zinloos gekissebis voorkomen. Samenspraak met inwoners en andere partijen zorgt bovendien voor maatschappelijk draagvlak. Verder zorgt het raadsakkoord ervoor dat tegenstellingen tussen oppositie en coalitie verdwijnen. Walter Hooghiemstra is griffier bij Utrechtse Heuvelrug. Deze gemeente heeft inmiddels twee raadsperiodes achter de rug met wat men daar een ‘raadsprogramma’ noemt. ‘Daarvoor waren de raadsperiodes erg partijpolitiek,’ vertelt hij. ‘Het was vooral coalitie versus oppositie.’
Maar als de politiek vooral met zichzelf bezig is, dreigen de inwoners tussen wal en schip te vallen. Hooghiemstra: ‘Dus kregen we ontevreden reacties: inwoners voelden zich onvoldoende betrokken bij het beleid, burgerparticipatie stond er slecht op want dat haalde toch nooit wat uit… Op initiatief van de burgemeester heeft toen een groep burgers advies uitgebracht over wat ze anders wilden. Zij adviseerden een meer sociocratische insteek: als je het niet met elkaar eens bent oké, maar probeer dan samen een oplossing te vinden? De politieke partijen waren enthousiast en vervolgens zijn we in 2014 op gaan schrijven waarover we het met elkaar eens waren.’ Hij lacht: ‘Uiteindelijk bleef er weinig over om een coalitieakkoord over te maken.’
Gelukkig
‘In 2018 ging de gemeente op herhaling. ‘Maar door factoren die niks met de gemeenteraad te maken hadden, konden we toen minder keuzes vastleggen,’ aldus Hooghiemstra. ‘Maar dat deed aan onze werkwijze verder niets af. Die hebben we gelukkig gewoon vast kunnen houden.’ Hij gaat verder: ‘Je kunt met elkaar op hoge toon van mening verschillen over de vraag of iets blauwachtig grijs is of grijsachtig blauw. Maar daar wordt niemand wijzer van. In plaats daarvan regelen we in Utrechtse Heuvelrug waarover we het eens zijn. En wat overblijft… daarover voeren we dan nog een discussie.’
*Dit is het eerste deel van een artikel uit PD33: Blik op de gemeenteraad. Lees hier verder