Op het gebied van ruimtelijke ordening en omgevingsbeleid moet het kabinet scherpere keuzes maken dan het nu doet. Dat stelt het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in de Ruimtelijke Verkenning 2023.
Verschillende grote maatschappelijke opgaven, zoals klimaatverandering, woningbouw en verduurzaming vragen grote ingrepen in de leefomgeving. Wil Nederland toekomstbestendig zijn en blijven, dan is decennialang ‘vasthoudend omgevingsbeleid’ nodig, aldus onderzoekers van het PBL.
Zij werkten vier toekomstscenario’s uit waarin verschillende beleidskeuzes ruimtelijk zijn uitgewerkt. Dat zijn Mondiaal Ondernemend (een toekomstscenario waarin grote bedrijven de lead hebben), Regionaal Geworteld (burgers nemen het initiatief in hun eigen leefomgeving), Snelle Wereld (de nog verder toegenomen digitalisering doet afstanden verdwijnen) en Groen Land (veel ruimte voor de natuur).
Het kabinet heeft in de recente Kamerbrieven over de ruimtelijke ordening een ordening aangebracht aan de hand van drie thematische ‘perspectieven’: 1) landbouw en natuur, 2) ordenende netwerken voor energie en (circulaire) economie, en 3) leefbare steden en regio’s. De draagkracht van het water- en bodemsysteem is een sturend element in alle drie de perspectieven. Deze thematische indeling is vooralsnog erg generiek, menen onderzoekers.
Volgens hen is het van belang dat het kabinet scherpere keuzes maakt dan nu gebeurt. In de Ruimtelijke Verkenning voegen ze daarom aan de drie thema’s een vierde element toe: die van een ruimtelijke hoofdstructuur. Door een ruimtelijke structuur voor een langere periode bepalend te maken voor investeringen, kunnen ontwikkelingen in landbouw en natuur elkaar gaan versterken, kan bestaande en nieuwe infrastructuur efficiënt en effectief worden benut, en kunnen investeringen in wonen en werken vlot voortgang vinden. Zo moet het kabinet tot een gecoördineerde aanpak komen, ‘voorbij het huidige verkokerde beleid’.