Arre Zuurmond, de voormalige regeringscommissaris Informatiehuishouding, heeft in een uitgebreide brief aan de nieuw benoemde staatssecretaris van Koninkrijksrelaties en Digitalisering, Zsolt Szabó, een reeks fundamentele knelpunten binnen de Nederlandse informatiehuishouding belicht. Ondanks zijn gezondheidsproblemen heeft Zuurmond een gedetailleerd verslag en aanbevelingen gegeven die hij tijdens zijn ambtstermijn heeft ontwikkeld, met de intentie deze verder te laten evolueren onder de nieuwe staatssecretaris.
Compliment aan de Staatssecretaris
Zuurmond begint zijn brief met een compliment aan de staatssecretaris voor zijn benoeming, en spreekt zijn vertrouwen uit dat Szabó’s ervaring met digitalisering van grote waarde zal zijn voor zijn nieuwe rol. Hij deelt zijn observaties en ervaringen, opgedaan tijdens zijn werk als regeringscommissaris, en schetst een beeld van een overheid waar nog veel ruimte is voor verbetering op het gebied van informatiebeheer.
Autonomie van Departementen
Een van de voornaamste zorgen die Zuurmond uitdrukt, is de grote autonomie van departementen, wat leidt tot inconsistente benaderingen in de informatiehuishouding. Hij benadrukt dat deze verscheidenheid elke oplossing complex maakt en uniforme aanpakken belemmert. Hij pleit voor meer centrale sturing en minder verkokering binnen de overheidsorganen om een efficiëntere en uniforme informatiehuishouding te realiseren.
Beperkingen
Zuurmond bekritiseert de beperkte scope van het huidige programma voor informatiehuishouding, dat zich te veel concentreert op documentbeheer en openbaarheid van rijksoverheidsinformatie. Hij stelt dat een breder begrip, dat ook gegevenshuishouding en interacties met andere publieke domeinen omvat, essentieel is om de uitdagingen adequaat aan te pakken.
Overmatig Beleid en Stafsturing
Een ander punt van zorg is het overvloedige beleid en de dominante rol van stafafdelingen, die de uitvoerders van hun primaire taken afhouden en bureaucratische lasten veroorzaken. Zuurmond argumenteert dat de stafafdelingen uitvoerende professionals zouden moeten ondersteunen in plaats van hinderen, en pleit voor een herziening van deze structuren om de uitvoering centraal te stellen.
Focus op Uitvoeringsprocessen
Zuurmond benadrukt het belang van het centraal stellen van uitvoeringsprocessen, waar de overheid direct contact heeft met de burger. Hij gelooft dat het herstellen van vertrouwen in de overheid start bij de uitvoering en roept op tot een grotere nadruk op deze interacties.
Gefragmenteerde ICT-omgevingen
De brief wijst ook op de uitdagingen van verouderde en gefragmenteerde ICT-systemen binnen de overheid, die efficiënte samenwerking en gegevensuitwisseling belemmeren. Zuurmond pleit voor modernisering en uniformering van de ICT-omgevingen om consistentie en interoperabiliteit te bevorderen.
Innovatie en Gegevensuitwisseling
Opvallend is Zuurmonds observatie dat er meer vooruitgang is in digitalisering en gegevensuitwisseling op het gebied van belastinginning dan bij het leveren van diensten. Hij suggereert dat innovatie en privacy geen onoverkomelijke barrières vormen, maar dat een consistentere toepassing van innovaties noodzakelijk is.
Oplossingen en Aanbevelingen
Als oplossingen stelt Zuurmond voor om een nieuwe Algemene informatiewet te introduceren die de staatssecretaris meer bevoegdheden geeft om centraal te sturen op informatievraagstukken. Hij beveelt aan om te werken vanuit een nieuw, proactief en responsief paradigma, en benadrukt het belang van een sterke, gecentraliseerde coördinatie om de huidige silo’s te doorbreken.
Slotwoord
Zuurmond drukt de hoop uit dat zijn initiatieven en inzichten zullen bijdragen aan een meer geïntegreerde en effectieve benadering van informatiehuishouding binnen de Nederlandse overheid.
