Om echt dienstbaar te kunnen zijn aan burgers en bedrijven is het van belang dat de overheid de maatschappelijke opgave centraal stelt. Samen vanuit de opgave werken en burgers behandelen zoals bedoeld, is daarbij het vertrekpunt. Hoe overbrug je het gat tussen maatschappij en overheid en wat betekent dit voor je ambtelijke vakmanschap? Hoe werk je samen met collega’s van andere overheden, met inwoners en andere externe partijen? Het klinkt basaal en wellicht simpel, maar de praktijk is weerbarstig. Wat maakt het zo moeilijk?
Van de wooncrisis, de energietransitie tot stikstof en schulden. De grote maatschappelijke vraagstukken waar Nederland voor staat zijn niet op te lossen als de overheid in de eigen kolommen blijft werken. ‘Samenwerking met andere partijen, midden in in het maatschappelijk speelveld, is nodig om die opgaven het hoofd te bieden,’ vertelt Limke Tukker, samen met Ellen Viergever van het rijksbrede programma Grenzeloos Samenwerken. ‘Kijk als voorbeeld naar de asielinstroom. Dat gaat niet alleen over migratie, maar ook over woningen, zorg en onderwijs. Het vraagstuk reikt dus verder dan een departement en dan alleen het rijk.’
Voorbij de schotten
Werken vanuit de opgave vraagt een andere manier van werken. Als ambtenaar moet je meer in de maatschappij stappen, de bedoeling centraal zetten, contact leggen met de samenleving, het veld, het toezicht en de uitvoering. Ambtenaren zitten als een spin in het web. ‘We moeten ons daarbij realiseren dat we het niet altijd voor het zeggen hebben, maar er wel invloed op kunnen hebben. De vraag is hoe we daar samen vorm aan geven,’ zegt Tukker. ‘We zijn snel geneigd in huis mooie dingen te bedenken en die dan vervolgens af te stemmen met de buitenwereld. Dat moet dus anders. We moeten veel meer bij die buitenwereld beginnen. Wat is het echte probleem, wat is ervoor nodig dat op te lossen, wie kunnen helpen en hoe organiseren we dat?’
*Dit is het eerste deel van een artikel uit Publiek Denken 39: Publieke professional. Lees hier verder
Beeld: Hilbert Krane